ایمنی دیگ بخار

ایمنی دیگ بخار و دیگ آب گرم یکی از ملزومات فعالیت بسیار زیادی از مؤسسات و کارخانجات می باشد. تجهیز دیگ بخار و دیگ آب گرم به سیستم های کنترلی پیشرفته گام بزرگی در افزایش ایمنی دیگ بخار و افزایش بازدهی آنها بوده است. با این حال، طراحی پیشرفته و به روز این گونه مخازن تحت فشار اگرچه ضروری می نماید، اما به تنهایی نمی تواند متضمن عملکرد ایمن دیگ بخار و آب داغ باشد. علاوه بر طراحی پیشرفته، بازرسی ادواری دیگ بخار و صدور گواهی سلامت توسط شرکت های صاحب صلاحیت از طرف اداره استاندارد می تواند نقش بسزایی در افزایش ایمنی و راندمان دیگ بخار داشته باشد. سهل انگاری در انجام بازرسی ادواری دیگ بخار و عدم دریافت گواهی سلامت این تجهیزات توسط مدیران ایمنی و مهندسین تعمیر و نگهداری می تواند ایمنی و راندمان تجهیز مربوطه را به شدت به خطر بیاندازد.

تمامی دیگ های بخار و آب گرم، مجهز به تجهیزات ایمنی برای عملکرد ایمن و بی نقص خود هستند. این تجهیزات نیز به مانند دیگر قطعات مکانیکی نیاز به بازرسی ادورای و نگهداری مداوم برای تداوم عملکرد صحیح خود دارند. تمامی اپراتورهای دیگ بخار برای حفظ ایمنی خود و همچنین دیگ بخار باید به شش تجهیز اصلی ایمنی نصب شده روی دیگ بخار توجه ویژه داشته باشند.

این شیر تخلیه مهمترین تجهیز ایمنی نصب شده روی دیگ بخار است و برای تخلیه فشار مضاعف داخلی در صورت بالاتر رفتن آن از حد تعیین شده کاربرد دارد. اگر چه این سوپاپ اطمینان در طراحی و عملکرد بسیار ساده است اما خوردگی، انسداد در جریان ورودی در خود شیر یا در مسیر لوله منتهی به سوپاپ اطمینان می تواند در عملکرد صحیح آن اختلال ایجاد کند.

در اغلب دیگ های بخار این دو عملکرد توسط یک لول کنترل آب انجام می گیرد. این مجموعه برای اطمینان از پایین نیامدن سطح آب دیگ بخار از سطح مشخصی تعبیه شده است. اگر میزان آب داخل دیگ بخار از سطح مشخصی کمتر شود، لول کنترل ابتدا دستور روشن شدن را به پمپ آب ارسال می کند تا میزان آب از دست رفته جبران شود.

اگر میزان کاهش سطح آب در این مرحله جبران نشد، لول کنترل سیگنال خاموش شدن مشعل را برای جلوگیری از سوختن دیگ بخار صادر می کند. عملکرد این لول کنترل دوگانه برای ایمنی افراد و همچنین دیگ بخار حیاتی بوده و اپراتور بایستی به صورت متناوب بازرسی لول کنترل را انجام داده و از انباشته نشدن لجن در ورودی لول کنترل و عملکرد صحیح آن اطمینان حاصل نماید.

حتی با وجود عملکرد صحیح لول کنترل آب در دیگ بخار، اپراتور موظف است میزان واقعی آب داخل دیگ بخار را توسط نشانگر میزان آب نصب شده روی بدنه دیگ بخار بررسی نماید. ناگفته مشخص است که انباشته شدن لجن در ورودی نشانگر میزان آب نیز می تواند در عملکرد آن اختلال ایجاد نماید.

بازرسی ادواری و دریافت گواهی سلامت دیگ بخار توسط اداره کار به صورت الزام برای صاحبان صنایع درآمده است. اگرچه شرکت های بازرسی دیگ بخار با استناد به آیین نامه های اجرایی اداره کار و سازمان ملی استاندارد و در جهت افزایش هرچه بیشتر ایمنی ملزم به در نظر گرفتن معیارهای سختگیرانه در بازرسی دیگ بخار و صدور گواهی سلامت هستند، اما این معیارهای سختگیرانه نافی مسئولیت اپراتورهای دیگ بخار در خصوص بررسی دروه ای  لوله ها، محفظه دود و زدودن هرگونه آلودگی از آنها نخواهد بود.

هدف بازرسی سالیانه دیگ بخار بسیار فراتر از اجرای الزامات درج شده در استاندارد دیگ بخار است، این گونه بازرسی های ادواری می توانند مشکلات و نواقص ایجاد شده در دیگ بخار را به موقع و قبل از ایجاد حادثه و یا ایجاد خسارت به دیگ بخار شناسایی نماید.

• علاوه بر الزامات مندرج در آیین نامه استاندارد و بازرسی ادورای دیگ بخار، مدیران ایمنی بایستی از انجام مجموعه ای از اقدامات پیشگیرانه برای بازرسی دیگ بخار توسط پرسنل خود اطمینان حاصل نمایند. اپراتورها باید:
• به صورت متناوب از انطباق اطلاعات مندرج در پلاک دیگ بخار با شرایط کاری آن اطمینان حاصل نمایند.
• تمامی نواقص ناشی از عملیات نصب دیگ بخار مانند نشتی ها را شناسایی و برطرف نمایند.
• کلیه تجهیزات ایمنی را بررسی نموده و از عملکرد بی نقص آن ها اطمینان حاصل نمایند.
• تمامی تجهیزات کنترلی دیگ بخار را در فشارهای مختلف کاری دیگ بخار تست کرده و از عملکرد صحیح آن ها مطمئن شوند.
• از صحت عملکرد و بدون نشتی شیر های ورودی و خروجی دیگ اطمینان حاصل نمایند.

بسته به ابعاد و ظرفیت دیگ بخار و برای به حداکثر رساندن ایمنی، اپراتورها باید بازرسی های بیشتری (حتی روزانه) انجام دهند. تمامی لوله های سوخت رسان به مشعل باید به طور روزانه از لحاظ نشتی بررسی شوند. به عنوان قائده کلی، مدیران امینی و اپراتورهای دیگ بخار می توانند برای اطلاع از دستورالعمل دقیق بازرسی های ادورای دیگ بخار مجموعه خود، با شرکت سازنده و یا شرکت بازرسی صلاحیت دار تماس حاصل نمایند.

اپراتورها همچنین موظفند سیستم بهسازی آب تغذیه دیگ بخار را نیز متناوباً بررسی نمایند. همه دیگ های بخار بایستی به سیستم جبران آب مجهز باشند.سیستم بهسازی آب تغذیه، ناخالصی ها و اکسیژن را از آب جدا کرده، سختی آن را کاهش می دهد و سپس آب را به دیگ پمپ می کند. نوع عملکرد این سیستم و میزان عملکرد آن باید متناسب با شرایط کاری دیگ و دستورات سازنده باشد. عدم انطباق مشخصات سیستم بهسازی آب تغذیه با شرایط کاری دیگ بخار می تواند به خوردگی بیشتر و افزایش آسیب پذیری دیگ بخار منجر شود.

اپراتورها باید تمامی اتفاقات مربوط به دیگ بخار از قبیل تعمیر و تعویض قطعات و بازرسی های انجام شده در دفترچه مربوط به آن ثبت کنند و به یاد داشته باشند که این دفترچه از اسناد مهم برای اطمینان از ایمنی و صحت عملکرد دیگ بخار خواهد بود. غیر از زمان هایی که خرابی عمده ای برای دیگ بخار اتفاق بیفتد، مابقی مشکلات دیگ بخار بسیار آهسته به وجود می آیند طوری که اپراتورها (اگر روند کاری دیگ بخار را در دفترچه مربوطه ثبت نکنند) متوجه آن نخواهند شد.

با وارد کردن متناوب اطلاعات دیگ بخار در دفترچه مربوطه و مقایسه آنها با اطلاعات قبلی وارد شده، اپراتورها می توانند روند به وجود آمدن هرگونه آسیب را برای دیگ بخار به موقع تشخیص داده و برای برطرف کردن آن اقدامات لازم را اتخاذ نمایند، کاری که در صورت عدم وجود دفترچه مربوطه و بررسی این روند، غیر ممکن خواهد بود.

با وجود پیشرفت های چشمگیر در دیگ های بخار امروزی و سیستم های کنترلی مربوطه، حوادثی نیز که اغلب آن ها ناشی از استفاده و نگهداری ناصحیح دیگ بخار است،  کماکان اتفاق می افتند. اگر اپراتور دستگاه به هر علتی سیستم سوپاپ اطمینان و یا هشدار آن را از مدار خارج نماید، بهترین دیگ بخار با بهترین امکانات و تجهیزات ایمنی و کنترلی هرگز خالی از خطر نخواهد بود. اپراتور های دیگ بخار که آموزش صحیح ندیده اند و یا توسط افراد صلاحیت دار تحت آموزش قرار نگرفته اند هرگز به درستی به عواقب این قبیل اقدامات ناایمن آگاه نبوده و می توانند حوادث ناگواری بیافرینند.

مدیران ایمنی نباید فرض را بر این بگذارند که اپراتورهای دیگ بخار آموزش های لازم را از پرسنل با تجربه تر فراخواهند گرفت، چرا که مشخص نیست آنان تحت چه شرایطی آموزش دیده اند و آیا در طی سالیان کاری خود اطلاعات غلطی از منابع مختلف دریافت کرده اند یا خیر. اپراتورهای با تجربه همچنین ممکن است به پشتوانه اطلاعات قبلی و تجربه کاری خویش برخی از کارها را به روشهای غیر معمول و متفاوت با آنچه در دستورالعمل سازنده آمده است انجام دهند که مطابق با اصول ایمنی نیست.

آموزش اپراتوری دیگ بخار امری مداوم و پیوسته است و هرگز نمی توان به یک مرتبه آموزش پرسنل اکتفا نمود. اپراتورها باید مراحل روشن و خاموش کردن دیگ بخار، عیب یابی و اقدامات اضطراری مربوط به دیگ بخار را بیاموزند و اطلاعات و مهارت های خود را پیوسته تمرین کرده و به روز نگه دارند.

به جهت اهمیت ایمنی دیگ بخار، به زودی چک لیست های مربوط به بازرسی های روزانه،‌ هفتگی، ماهیانه،‌ فصلی و سالیانه دیگ بخار برای استفاده اپراتورها و آگاهی بخشی در خصوص نگهداری صحیح دیگ بخار در این سایت منتشر خواهد شد.

برای دریافت مشاوره در خصوص بازرسی انواع دیگ بخار و صدور گواهینامه سلامت  با کارشناسان شرکت بازرسی آستا تماس بگیرید.