قوانین و الزامات کار در ارتفاع

کارکردن در ارتفاع به معنی کار در محلی است که در صورت عدم هوشیاری و مراقبت امکان سقوط و جراحت وجود داشته باشد. برای مثال شما در حال کار در ارتفاع هستید اگر:

• روی نردبان و یا سقف بدون حصار هستید.
• سطح زیر پایتان شکننده است و در صورت شکستن آن سقوط خواهید کرد.
• امکان سقوط تان در حفره یا چاله ای روی زمین و یا طبقه پایینتر وجود دارد.

اگر قصد کار در سطحی بالاتر از سطح زمین را دارید، بسیار هوشیار عمل کنید. ممکن است برخی موقعیت های کم خطر که عمدتاً در مواقع دیگر آنها را نادیده می گیرید،‌ در الزامات WAHR مورد توجه ویژه باشند. ممنوعیت استفاده از نردبان ها یکی از مواردی است که به غلط تصور می شود که در استاندارد به آن اشاره شده است. در موقعیت های بسیاری نردبان مناسب ترین وسیله برای دسترسی به ارتفاع و کار در آن محل می باشد.

قبل از اقدام به کار به موارد ذیل توجه ویژه نمایید:

• تا جایی که از لحاظ عملیاتی امکان دارد از کارکردن در ارتفاع اجتناب نمایید.
• اگر مجبور به کارکردن در ارتفاع هستید بایستی با مهیا کردن سطحی ایمن برای کار کردن و یا استفاده از تجهیزات مناسب آن ارتفاع (هارنس) از سقوط جلوگیری نمایید.
• حداقل ارتفاعی که می توانید در آن قرار بگیرد و کار را به انجام برسانید انتخاب کنید، با اتخاذ این روش و همچنین استفاده از تجهیزات مناسب کارکردن در ارتفاع می توانید صدمات ناشی از سقوط را نیز به حداقل می رسانید.

با استفاده از شکل شماره ۱ می توانید راهنمایی ها و مثال های دیگری از نحوه اتخاذ مراحل فوق الذکر در جهت تطابق با استاندارد را ببینید.

شکل ۱

شما بایستی:

• تا جایی که می توانید کار را از روی زمین انجام دهید.
• از ایمنی مسیر عبور و مرور کارکنان به ارتفاع و بالعکس اطمینان حاصل کنید.
•  تجهیزات مورد استفاده در ارتفاع را از لحاظ مناسب بودن برای کار مورد نظر، پایداری و استحکام کافی بررسی نموده و مطمئن شوید که این تجهیزات به درستی نگهداری و بازرسی شده اند.
• هرگز بار اضافی به تجهیزات تحمیل نکرده و آن ها را بیش از حد گسترده نکنید.
• هرگاه در نزدیکی سطوح شکننده کار می کنید پیش بینی ها و احتیاطات لازم را انجام دهید.
• در هنگام کار از سقوط اجسام جلوگیری نمایید.
• راه فرار در مواقع اضطراری و برنامه نجات را مورد توجه قرار دهید.

اگر شما کارفرما، پیمانکار و یا مالک کارخانه هستید و یا اینکه پروژه کار در سطوح بلند و شبه‌پرتگاه را مدیریت می کنید، این الزامات شامل حال شما خواهد شد.

تمامی کارکنان و مدیران هر پروژه کارکردن در ارتفاع بایستی از وجود برنامه ریزی قبلی و نظارت بر آن توسط افراد صلاحیت دار اطمینان حاصل نمایند. این اطمینان بایستی شامل نوع تجهیزات ایمنی استفاده شده در پروژه نیز بشود.

کارهای کم خطر و تقریباً مشخص (روتین) نیاز به برنامه ریزی قبلی کمتری دارند. ارزیابی ریسک از وظایف اولیه ناظران و کارکنان هر پروژه کار در ارتفاع می باشد. برای آشنایی بیشتر با روش ارزیابی ریسک به این سایت مراجعه نمایید.

در خصوص اتخاذ احتیاط های لازم برای کارکردن در ارتفاع تدابیر معقول و عملگرایانه بیندیشید. ارتفاع مورد نیاز برای انجام کار، طول مدت کار، دفعات تکرار آن و  همچنین سطحی که قرار است روی آن قرار بگیریم و کار را انجام دهیم، از عواملی هستند که پیش از شروع کارکردن در ارتفاع بایستی به دقت به آن ها اندیشیده شود. البته همواره موقعیت های کم خطری نیز وجود دارد که عمدتاً عقل سلیم حکم به انجام کار بدون درنظرگرفتن برخی تمهیدات می دهد.

برای کارکردن در ارتفاع، تشخیص و به کار گماردن افراد با مهارت، دانش و تجربه کافی بسیار حائز اهمیت است. اگر تصمیم به آموزش دادن پرسنل مربوطه برای این امر دارید بایستی اطمینان حاصل کنید که این آموزش ها تحت نظر فردی با مهارت کافی برگزار خواهد شد.

در موقعیت های کم ریسک یا با زمان کوتاه (کارهایی که کمتر از ۳۰ دقیقه طول می کشند) که شامل استفاده از نردبان نیز می باشد همین که شخص مربوطه آموزش های مرتبط با استفاده ایمن از نردبان از قبیل بستن آن و … را دیده باشد کافیست. این آموزش ها اغلب باید در سایت و محل انجام کار صورت پذیرد و عموماً در کلاس به صورت تئوری انجام نمی شود.

زمانی که برای کارکردن در ارتفاع تخصص بیشتری موردنیاز است، مانند برنامه ریزی برای برپایی یک داربست پیچیده، مدارک صادر شده از سوی انجمن های تخصصی روشی برای احراز صلاحیت پرسنل دست اندرکار پروژه کار در ارتفاع می باشد.

اقدامات حفاظتی که ضامن حفظ سلامتی و جان کلیه پرسنل دست اندرکار پروژه کار در ارتفاع است (Collective Protection) بر اقدامات حفاظت فردی (Personal Protection) اولویت دارند.

اقدامات حفاظتی جمعی شامل تجهیزاتی است که نیاز به اقدامی از سوی پرسنل برای فعال شدن آن ها وجود ندارد مانند نصب حفاظ موقت یا دائمی روی پله ها و لبه های پرتگاه.

اقدامات حفاظت فردی شامل تجهیزاتی است که برای فعال شدنشان نیاز است تا هریک از پرسنل شخصاً اقدامی در جهت استفاده از آن ها انجام دهند مانند پوشیدن صحیح کمریند کار در ارتفاع (Harness) و اتصال آن از طریق تسمه جاذب انرژی (Energy-Absobing Lanyard) به لنگرگاه (Anchor Point).

علاوه بر تمامی توصیه های این جزوه، شکل شماتیک و قدم به قدم نشان داده شده در شکل ۱ بایستی مورد استفاده قرار بگیرد، اگرچه گاهی نیازی به پیاده سازی همه مراحل نیز وجود ندارد مانند زمانی که داربست حفاط داری قبلاً نصب شده و کارگرانی که روی آن کار می کنند نیازی به استفاده از تجهیزات فردی کاردر ارتفاع ندارند.

کار روی سقف بسیار پرخطر است. افتادن از روی سقف، افتادن ناشی از شکستن سقف و چراغ های شکننده روی سقف از عمده ترین و مهم ترین دلایل حوادث منجر به مرگ و میر و جراحات در هنگام کاردر ارتفاع است. اینگونه حوادث محدود به کارگاه های ساختمانی نیست و امکان وقوع آن ها در هنگام کارهای تعمیراتی و یا تمیزکاری روی هر سقفی وجود دارد.

عموماً احتمال شکنندگی مواردی که در پی می آید بالاست:

• چراغ های روی سقف
• پنل های استفاده شده در سقف های پیش ساخته
• ورقه های الیاف سیمانی تقویت نشده
• ورق های فلزی خورده شده (پوسیده)
• شیشه (از جمله شیشه های سیم دار و تقویت شده)
• نئوپان پوسیده
• سنگ و کاشی

تمامی پیش نیازهای الزامات کار در ارتفاع که در قوانین به آنها  اشاره شده است در پی می آید. برای رعایت این پیش نیازها شما بایستی:

• شرایط جوی که ممکن است ایمنی کارگران به به خطر بیندازد در نظر بگیرید.
• محلی که قرار است کار روی آن انجام شود (مثلاً سقف) را از لحاط ایمنی مورد بازرسی قرار دهید. تمامی محل های کار پرسنل که در ارتفاع قرار دارد بایستی قبل از شروع هر کاری مورد بازرسی قرار بگیرد و ایمنی آن احراز گردد.
• تمهیدی بیندیشید که از افتادن اشیاء به پایین جلوگیری نمایید،‌ اگر این امکان برایتان وجود ندارد بایستی اقداماتی انجام دهید که مطمئن شوید در صورت سقوط اجسام کسی آسیب نمی بیند، مثلاً محدودیت تردد در زیر داربست محل کار قائل شوید و افراد را از آن محل دور نگه دارید یا توری ای به زیر داربست متصل کنید که اجازه سقوط اجسام به پایین را ندهد.
• روی سطح کار خود حین کار در ارتفاع مصالح و وسایل را به گونه ای جاگذاری نمایید که در صورت برخورد به آن ها یا سقوطشان به شما جراحتی وارد نکنند.
• برای شرایط اضطراری و نجات برنامه ریزی داشته باشید، مثلاً برای مراحل فرار اضطراری دستورالعمل بنویسید. در مورد شرایط اضطراری محتمل حین کار در ارتفاع پیش بینی های لازم را انجام دهید و مطمئن باشید که تمامی پرسنل مربوطه به دستورالعمل فرار اضطراری اشراف کامل دارند. در برنامه ای که برای شرایط اضطراری تدوین می نمایید صرفاً به سرویس های امداد و نجات تکیه نکرده و پیش بینی نمایید که در صورت تأخیر یا نرسیدن آنان شما چه باید بکنید.

انتخاب تجهیزات مناسب برای کار در ارتفاع، یکی از مهمترین عوامل برای تضمین ایمنی کارگران است. این انتخاب باید با دقت و بر اساس استانداردهای ایمنی انجام شود. در ادامه، به برخی از نکات مهم در این زمینه اشاره می‌شود:

ارزیابی دقیق محیط کار

• نوع کار: نوع کاری که در ارتفاع انجام می‌شود (نظیر نصب، تعمیر، بازرسی) بر نوع تجهیزات مورد نیاز تاثیرگذار است.
• ارتفاع کار: ارتفاع کار مشخص می‌کند که چه نوع سیستم حفاظتی (مانند خط‌جان، نرده، یا داربست) نیاز است.
• شرایط محیطی: عوامل محیطی مانند باد، بارندگی، دما و جنس سطح کار، در انتخاب تجهیزات مناسب نقش دارند.
• خطرات احتمالی: باید تمام خطرات احتمالی مانند سقوط، برخورد با اجسام تیز، برق‌گرفتگی و… را پیش‌بینی کرد.

انتخاب تجهیزات مناسب

• کمربند ایمنی: کمربند ایمنی باید متناسب با اندازه بدن کارگر باشد و تمام نقاط حیاتی بدن را پوشش دهد.
• طناب ایمنی: طناب ایمنی باید دارای مقاومت کافی، طول مناسب و استانداردهای لازم باشد.
• کارابین: کارابین‌ها باید از جنس مرغوب و دارای سیستم قفل‌کننده ایمن باشند.
• سیستم‌های حفاظتی: سیستم‌های حفاظتی مانند خط‌جان، نرده و داربست باید به طور صحیح نصب و محکم شوند.
• ابزارهای کار: ابزارهای کار باید سبک، مقاوم و دارای دسته عایق باشند.

تمامی تجهیزات کار در ارتفاع مانند داربست ها و امثالهم بایستی بر طبق دستورات سازنده و اقتضای صنایع مختلف بازرسی شده و از سلامت آن ها اطمینان حاصل شود. زمانی که ایمنی تجهیزات کار در ارتفاع به نحوه نصب و برپایی آن ها وابسته است، کارفرما باید ترتیبی اتخاذ نماید که این تجهیزات تا قبل از بازرسی توسط شخص ماهر و باتجربه مورد استفاده قرار نگیرند. شخص باتجربه کسی است که مهارت ها، تجربه و دانش مربوط به کار خود را فرا گرفته است. برای اطلاعات بیشتر در خصوص انتخاب افراد باتجربه برای این کار به اینجا مراجعه نمایید.

هر تجهیزی که شرایط نگهداری آن به گونه ای است که به تدریج فرسوده شده و به مروز زمان از بین می رود و این فرسودگی موجبات بروز شرایط غیر ایمن و خطرناک را فراهم خواهد کرد، بایستی بر اساس شرایط محیطی در فواصل زمانی مشخص مورد بازرسی قرار گیرد. پس از وقوع حوادث و یا شرایط نامساعد آب و هوایی، کلیه مراحل بازرسی این تجهیزات برای اطمبنان از ایمنی و استحکام آن ها بایستی تکرار گردد.

سابقه تمام بازرسی ها برای کلیه تجهیزات از قبیل دستگیره راهروها، صفحه های محافط پنجه، موانع و امثالهم، صفحاتی که روی آن ایستاده و کار را انجام می دهیم و همجنین آنهایی که از روی آن ها به محل کار تردد می کنیم اعم ثابت و متحرک بایستی ثبت گردیده و نبز برای مراجعات بعدیگهداری شوند.

هر سطح کاری ای که در کارگاه های ساختمانی از آن ها استفاده می شود و  در ارتفاعی بیش از ۲ متر قرار می گیرد الزاما بایستی با در نظر گرفتن شرایط ذیل مورد بازرسی قرار گبرند:

• بعد از نصب در هر موقعیتی
• بعد از هر واقعه ای که ممکن است پایداری آن را به مخاطره انداخته باشد.
• به صورت دوره ای با فواصل حداکثر ۷ روز

اگر سطح کاری مورد استفاده متحرک است و اگر در داخل یک سایت مشخص از جایی به جای دیگر برده شده نیازی به تجدبد مراحل بازرسی نیست. اگر هر تجهیزی مانند سطح کاری متحرک (MEWP, Mobile Elevated Work Platform) از کارگاه دیگری آورده شده و یا از شرکتی اجاره شده است، اطمینان حاصل نمایید که مدرکی دال بر آخرین تاریخ بازرسی به همراه داشته و این مدرک بایستی به صورا برچسب یا لیبل در دید همگان قرار بگیرد.

از لحاظ قانونی تمامی پرسنل درگیر در پروژه های کار در ارتفاع موظفند با اقدامات صحیح از جان خود، همکاران شان و همجنین افرادی که در معرض خطرات ناشی از کار آنان قرار می گیرند محافظت کرده و در این زمینه با کارفرما نیز همکاری های لازم را جهت تطابق با استاندارد داشته باشند.

کلیه پرسنل کارفرما یا تمامی کسانی که تحت نظر شخص دیگری کار می کنند، طبق قانون باید:

• هر خطر و نقض موارد ایمنی که مشاهده کردند را در اسرع وقت به کارفرما گزارش دهند.
• مطابق با آموزش های داده شده، از تجهیزات حفاظت فردی به درستی استفاده نمایند.

شما به عنوان کارفرما بایستی با پرسنل مربوط به کار در ارتفاع (چه مستقیم و چه از طریق رابط یا نیروی ایمنی) در خصوص موارد مشاوره نموده و نظرات ایشان را خواستار شوید:

• خطرات ناشی از کار آنان
• پیشنهادات برای مدیریت و کنترل آن ریسک
• بهترین راه اطلاع رسانی آموزش

از آنجایی که پرسنل مربوط به کار در ارتفاع ممکن است بهتر در جریان نوع کار و خطرات مربوطه قرار گرفته باشند و به نکاتی توجه کرده باشند که تا به حال مغفول مانده اند و همچنین راه حل های بهتری برای کاهش و کنترل خطرات در نظر داشته باشند،‌ کارفرما یا نمایندگان وی می توانند از پرسنل در خصوص خطرات ناشی از کارشان سئوال بپرسند. برای اطلاعات بیشتر در این خصوص می توانید به اینجا مراجعه نمایید.

معماران و طراحان ساختمان بر اساس قوانین مدیریت ساخت و ساز موظفند که نیاز های فعلی یا آتی ساختمان را برای کار در ارتفاع  مانند تمیزکاری و تعمیرات دوره ای پیش بینی کرده و برای آن طراحی های لازم را انجام دهند.