آیین‌نامه‌ی ایمنی سیستم اتصال به زمین (ارتینگ) – فصل پنجم
همانطور که در فصل قبل به بررسی انواع الکترود‌های مورد استفاده در سیستم اتصال به زمین پرداختیم، در این فصل می‌خواهیم مقاومت ویژه خاک و محل نصب الکترود ها را مورد بررسی قرار دهیم.
فصل پنجم-مقاومت ویژه خاک و محل نصب الکترود ها
ماده ۳۴– مقاومت یک الکترود اتصال به زمین به مقاومت ویژه الکتریکی خاکی که الکترود در آن نصب شده است، بستگی دارد. به همین جهت، این عامل می تواند به منظور تصمیم گیری در انتخاب سیستم های حفاظتی مهم باشد.
ماده ۳۵-مقاومت ویژه خاک به میزان رطوبت خاک و ترکیبات شیمیایی و نمک های محلول موجود در خاک و اندازه و توزیع دانه ها و نزدیکی آنها به یکدیگر بستگی دارد.
مقاومت ویژه بعضی از انواع خاک بر حسب اهم – متر در جدول شماره ۲ آمده است.
جدول ۲:مقاومت ویژه بعضی از انواع خاک بر حسب اهم – متر
ماده ۳۶– محل نصب الکترود بر حسب انواع خاک به ترتیب ذیل انتخاب می شود:
- زمین باتلاقی مرطوب.
- خاک رس، خاک گلدانی، زمین قابل کشت، خاک گلدانی مخلوط با کمی شن.
- خاک رس و خاک گلدانی با درصدی از شن، سنگ و سنگریزه.
- شن خیس و مرطوب، و ذغال سنگ.
ماده ۳۷– درصورت امکان نباید از شن خشک، سنگریزه، سنگ آهک، سنگ مرمر سیاه، گرانیت و زمین خیلی سنگی یا محل هایی که در آن صخره های خیلی نزدیک به سطح زمین وجود دارد استفاده کرد.
ماده ۳۸– محل نصب الکترود ها باید به گونه ای انتخاب شود که زهکشی آن کم باشد.
برای پایین‌بردن رطوبت در زمین‌هایی که سطح آب آنها بالاست، در قسمت‌های انتهایی زمین کانالی حفر می‌شود که رطوبت اضافی آن را می‌گیرد تا زمین قابل استفاده باشد. بنابراین برای احداث سیستم اتصال به زمین در این گونه زمین‌ها باید توجه‌شود که اگر سطح آب خیلی بالا باشد ( به طوری که اطراف الکترود پر آب شود)، باعث اکسیده‌شدن و از بین رفتن الکترود خواهد‌شد. از سوی دیگر، در صورت پایین‌بودن بیش از حد رطوبت، خاک اطراف الکترود خشک شده، مقاومت الکتریکی آن بالا رفته و در نتیجه جریان اتصالی را به راحتی به زمین انتقال نمی‌دهد. بنابراین برای تنظیم رطوبت خاک، عمق کانال زهکشی باید مناسب باشد.
ماده ۳۹– از محل هایی که رطوبت آن ناشی از عبور جریان آب است (مانند بستر رود خانه ها)، باید اجتناب شود. زیرا در چنین شرایط ممکن است نمک های سودمند کاملا شکسته شوند.
ماده ۴۰– استفاده از لوله پلاستیکی یا فلزی برای آب دهی چاه ارت بلامانع است. به ویژه اگر همراه با بی کربنات دو سود باشد (درفصل خشک).
ماده ۴۱– در محل های ساختمانی یا مکان هایی که عملیات کندن و خاک برداری و خاکریزی انجام شده بهتر است از الکترود های میله ای استفاده شود.
ماده ۴۵– در مناطق خشک کویری و نیز در مناطقی که خاک زمین آنها دج (سفت) است، استفاده از الکترود های افقی پیشنهاد می شود.
ماده ۴۶– در زمین های آبرفتی (زمین هایی که در مسیر رودخانه ها واقع شده اند و مواد کانی آنها شسته شده است) باید از الکترودها ی افقی استفاده شود و خاک اطراف الکترود تعویض (آماده سازی) شود.
ماده ۴۷– الکترود های صفحه ای تنها در مناطقی نصب می شوند که رطوبت کافی در اعماق زمین وجود داشته باشد.
ماده ۴۸– آماده سازی خاک فقط برای تاسیسات الکتریکی موقت می تواند اقتصادی ترین راه باشد و برای تاسیسات با طول عمر بیشتر شاید بهتر باشد خاک اطراف الکترودها با مواد ذیل که مقاومت ویژه پایین تری دارند، تعویض شود:
- بنتونیت:ماده جاذب رطوبت است.
- بتون:مخلوطی از شن و ماسه و سیمان و آب است.
- بتون هادی که در آن به جای شن معمولی از دانه های زغالی استفاده شده است.
