بازرسی مخازن تحت فشار

بر طبق تعریف، ایمنی فاکتور بسیار مهمی در استفاده و نگهداری از مخازن تحت فشار می باشد که برای نگهداری سیال و یا گازی با فشار بسیار بیشتر از فشار محیط به کار می روند، در صورت نقصان ایمنی این تجهیزات، نتیجه کار می تواند بسیار دهشتناک باشد. نگهداری فشار یک سیال در یک ظرف برای استفاده های احتمالی از ۳۰۰ سال پیش شروع شد و این امر همیشه محل چالش های جدی برای بشر بوده است.سیال محبوس شده در مخزن بسته به علت اختلاف فشاری که با محیط دارد، منشاء بسیاری از حوادث در طول این مدت بوده است. همه این حساسیت ها و حوادث حاکی از اهمیت بالای مراحل طراحی، ساخت و کاربری مخازن تحت فشار داشته و باعث شده تا توسط استانداردها و قوانین سختگیرانه، این امور تحت نظر مهندسین مورد تأیید قرار گیرد.یک نوع مخزن دیگر داریم ، تحت عنوان مخازن غیر تحت فشار یا اتمسفریک که به سازه‌هایی اشاره می‌کند که برای نگهداری انواع مایعات در فشار اتمسفر بکار می رود. مخازن ذخیره اتمسفریک اغلب به شکل استوانه عمودی یا افقی با کف تخت یا مخروطی یا شیب‌دار و سقف ثابت یا شناور طراحی می‌شود. این مخازن به دو دسته زیرزمینی و روزمینی تقسیم می‌شود.

زمان بازرسی دوره‌ای هر مخزن تحت فشار با توجه به استاندارد مربوط به آن مشخص می گردد. استاندارد هر مخزن تحت فشار همیشه بیشینه دوره بازرسی ممکن را مشخص می نماید. در فواصل کوتاهتر نیز به تشخیص کارشناسان مربوطه ممکن است بازرسی ضروری باشد.

ما در شرکت بازرسی آستا خدمات تخصصی بازرسی مخازن تحت فشار را بر اساس استاندارد ملی و بین المللی مربوطه در سریع‌ترین زمان ممکن به انجام می‌رسانیم. شرکت بازرسی آستا با در اختیار داشتن نمایندگی در کلیه استان‌های بزرگ کشور، این خدمات را با بهترین کیفیت و رقابتی‌ترین قیمت در سراسر ایران انجام می‌دهد.

به جهت آشنایی بیشتر با انواع مخازن تحت فشار و الزامات ساخت و بازرسی آن، شرکت بازرسی آستا اقدام به برگزاری دوره‌ بازرسی مخازن تحت فشار در فواصل منظم می‌نماید. در این دوره الزامات بازرسی اولیه مخزن تحت فشار (در حین ساخت) آموزش داده می‌شود. پس از طی کلیه مراحل بازرسی اولیه، تاییدیه مخزن صادر و پلاک استاندارد روی آن نصب می‌گردد. بازرسی و صدور گواهینامه سلامت، کمک شایانی به افزایش طول عمر تجهیزات تحت فشار و همچنین کاهش ریسک بهره‌برداری می‌نماید.

شرکت بازرسی آستا (آتی سازان تاسیسات ایرانیان) به پشتوانه بیش از یک دهه تجربه و کسب مجوزهای لازم از مراجع ذیصلاح، می‌تواند به عنوان مشاور در مباحث ایمنی مربوط به بازرسی و خرید مخازن تحت فشار استاندارد در کنار سازمان شما قرار بگیرد.

برای دریافت مشاوره در خصوص بازرسی و صدور گواهینامه مخازن تحت فشار، با کارشناسان شرکت بازرسی آستا تماس بگیرید.

مخازن تحت فشار (انگلیسی: Pressure vessel) مخازنی معمولاً استوانه‌ای یا کروی هستند که معمولاً برای نگهداری مایعات یا گازها در فشاری غیر از فشار اتمسفر استفاده می‌شوند. مخازن تحت فشار عبارتند از محفظه های بسته که جهت نگهداری سیال در فشاری بیشتر از فشار  ۱۵ psi یا ۱ atm، طراحی شده اند. این فشار می تواند فشار داخلی ناشی از سیال باشد و یا فشار خارجی ناشی از گرم شدن مستقیم یا غیرمستقیم مخازن باشد.

مخازن تحت فشار می‌توانند بسیار خطرناک باشند و حادثه‌های منجر به مرگ زیادی در طول دوره توسعه و بهره‌برداری آنها رخ داده‌است. به همین دلیل، طراحی، ساخت و بهره‌برداری از مخازن تحت فشار توسط مقامات مهندسی و توسط قانون حمایت می‌شود. تعریف مخزن فشار از کشوری به کشور دیگر متفاوت است. استاندارد اصلی برای طراحی این مخازن ASME Section VIII می‌باشد که توسط انجمن مهندسان مکانیک آمریکا تدوین شده و هر چهار سال یکبار مورد بازنگری قرار می‌گیرد. کاربرد عمده این مخازن در صنایع نفت و گاز می‌باشد.

در بسیاری از صنایع مدرن از قبیل صنایع غذایی و انرژی، استفاده از مخزن‌های تحت فشار به عنوان یکی از ارکان این صنایع مورد توجه قرار می گیرد.
کاربردهای مخازن تحت فشار از ذخیره سازی هوای فشرده تا بویلر های آب گرم شهری گسترده شده است. کاربردهای دیگر اینگونه مخازن می تواند در برج های تقطیر، معادن، سایت های پتروشیمی، سایت های هسته ای، زیر دریایی ها، ایستگاه های فضایی و مخازن برای نگهداری گازهای تبدیل شده به مایع (در اثر فشار) مانند LPG ، بوتان و پروپان باشد.

یکی از کاربردهای حیاتی مخزن‌های تحت فشار در صنایع پالایش نفت می باشد، جایی که به دلیل افزایش بهره وری تولید در محصولاتی مانند بنزین و گازوئیل، این مخازن تحت فشار بسیار زیادی قرار می گیرند.
مخازن تحت فشار در پالایشگاه ها کاربردهای عدیده ای مانند ذخیره سازی، راکتورها، جداسازها و برج های تبلور دارد. همه موارد اشاره شده اهمیت بازرسی مخازن تحت فشار را حیاتی نموده تا بتوان از حوادث و خسارات احتمالی پیشگیری کرد.

مخزن تحت فشار به لحاظ تئوری تقریباً‌ به هر شکلی می تواند تولید شود. شکل متداول آن یک استوانه با دو عدسی یا کلاهک در دو انتها است. شکل این کلاهک‌ها معمولاً یا به شکل نیمکره یا به شکل بشقابی (torispherical) است. تجزیه و تحلیل و ساخت شکل‌های پیچیده‌تر از گذشته تاکنون برای ساخت راحت و ایمن دشوار بوده‌است. در تئوری، مخازن تحت فشار کروی با ضخامت جدار یکسان دوبرابر مخازن تحت فشار استوانه ای استحکام دارند و ایده‌آل‌ترین شکل برای ساخت مخازن تحت فشار هستند؛ ولی ساخت این مخازن دشوارتر و پرهزینه‌تر است به همین دلیل اکثر مخازن، شکل استوانه ای با کلاهک‌های نیمه-بیضوی با نسبت ۲:۱ دارند. مخازن کوچکتر را از یک لوله و دو کلاهک می‌سازند.

مخزن استوانه ای در نوع قرارگیری می تواند عمودی (ایستاده) و افقی قرار گیرد که نوع قرارگیری آن به عامل مختلفی مانند فضای موجود، قوت خاک برای نگهداری، نوع موادی که درون مخزن هستند، بستگی دارد. حتی نوع استوانه ای مخزن نیز می تواند متفاوت بلند یا کوتاه و با قطر زیاد یا کم نیز باشد. اگر زمینی که قرار است مخزن را آنجا قرار دهید خاک نرمی دارد، بهتر است مخزن را استوانه ای افقی قراردهید و اگر حتماًباید عمودی باشد می توانید قطر مخزن را زیاد در نظر بگیرید. اگر مواد درون مخزن آتش گیر است یا فرار، باید قطر مخزن کم و ارتفاع آن زیاد باشد.

به لحاظ دانش مهندسی برخی از این طراحی ها برتری نسبی به سایرین داشته و بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند. مخازن تحت فشاری که بیشتر در صنعت مورد استفاده هستند از لحاظ شکل ظاهری به سه دسته کلی زیر تقسیم می شوند.

بازرسی مخازن تحت فشار بسیار با اهمیت است. این بند استاندارد برای هر کارگاه کوچک و بزرگی که از این تجهیزات استفاده می کند نیز الزام آور است. یکی از تکنیک های پرکاربرد در تست و بازرسی مخازن تحت فشار استفاده از دستگاه های ضخامت سنج التراسونیک برای اندازه گیری ضخامت جداره این مخازن است. این بازرسی بایستی به صورت دوره ای و منظم (عموماً در مناطق بحرانی که طی عملیات ساخت ضخامت کمتری پیدا کرده‌اند) انجام پذیرد. زمانی که ضخامت اندازه گیری شده به مقداری کمتر از حداقل ضخامت مشخص شده در پروسه طراحی برسد،‌ اقدامات پیش گیرانه برای جلوگیری از هرگونه خطر انفجار یا نشت سیال مطابق با دستور العمل های استاندارد بایستی صورت پذیرد.

از دیگر روشهای تضمین ایمنی مخازن تحت فشار، استفاده از سوپاپ های اطمینان و نگهداری و تنظیم صحیح آنها، استفاده از تجهیزات کنترل خوردگی و همچنین سوراخ نگهبان است. دستورالعمل بازرسی انواع مخازن تحت فشار با توجه به نوع آن متفاوت است. برای آشنایی با دستورالعمل مربوطه باید به استاندارد ملی یا بین المللی آن مخزن مراجعه کرد.

بازرسی مخازن تحت فشار به منظور اطمینان از سلامت آن انجام می شود. برای زمان این بازرسی دو حالت وجود دارد:

1. بازرسی مخزنی که به تازگی ساخته شده است و باید از سلامت آن مطمئن شویم.
2. مخزنی که قبلاً ساخته شده است و الان زمان بازرسی دوره‌ایی آن فرارسیده است.

مخازن تحت فشار باید بتوانند فشار داخلی خود را حفظ کنند ، وجود هیچگونه نشتی در این مخازن قابل اغماض نیست . این تست ها برای اطمینان از نداشتن سوراخ نشتی هوا (punctures) ، ترک و اتصلات ضعیف انجام میشود که وجود این عیوب سلامت مخزن را تهدید میکنند .

دو روش هیدرواستاتیک و روش پنوماتیک ، روشهای ابتدایی برای تست مخازن هستند اما این دو روش بعلت ریسک بالایی که داشتند امروزه کمتر از آنها استفاده میشوند . اساس این دو روش تقریباً مشابه یکدیگر است ، در روش هیدرواستاتیک معمولا از آب استفاده میشود و روش پنوماتیک از گازی غیر سمی و غیر قابل اشتعال مانند هوا یا نیتروژن استفاده میشود .

مالک یا استفاده‌کننده از مخزن تحت فشار مسئولیت آماده سازی آن برای بازرسی را برعهده دارد. همچنین مراحل آماده سازی و انجام تست هیدرواستاتیک در مواقع لزوم نیز برعهده وی است. بازرس موظف است زمان بازرسی مخازن را یک هفته قبل به کارفرما اعلام نماید. این زمان می‌تواند براساس قوانین هر کشوری و بنا به نیاز تغییر پیدا کند.

استاندارد مربوط به مخزن تحت فشار  (ASME(Section VIII  است. علاوه براین، قوانین هر کشوری نیز ممکن است تغییراتی در آن ایجاد نماید. بنابراین مالک یا استفاده کننده از مخزن باید به تمامی این الزامات آگاهی کامل داشته باشد. علاوه بر این، بازرسین نیز باید تغییرات لازم در روند بازرسی خود را منطبق بر قوانین کشوری حاکم انجام دهند. برای آماده‌سازی یک مخزن جهت بازرسی، مالک یا استفاده کننده از آن موظف است مراحل زیر را به انجام برساند:

1. مخزن را کاملا تخلیه و شستشو نماید.
2. دریچه آدم رو و دست رو را بازکند، تمامی کورکن ها را بازکرده و شستشو نماید.
3. کوره را خشک و تمیز نماید. (دیک بخار)
4. صفحه ی فلزی جلوی مشعل را جدا نماید.(دیک بخار)
5. آجر های نسوز دور مشعل را برای مشاهده وضعیت مشعل و متعلقات آن برچیند. (دیک بخار)
6. تمهیداتی برای کنترل تماس با آزبست بیاندیشید. (دیک بخار)
7. گیج فشار را از محل خود جدا نماید.
8. ورودی بخار یا آب گرم از خط لوله را به بویلر مورد نظر در محل مناسبی قطع کند.در این خصوص از هر روش دیگر مورد تایید بازرس نیز می تواند استفاده کند. (دیک بخار)
9. قبل از بازکردن دریچه آدم رو و دست رو، تمامی شیرهای بخار و یک طرفه را بسته و علامت «تحت تعمیر» روی آن نیز باشد. (دیک بخار)
10. شیر تخلیه را باز کند.
11. شیر blow-off را (در صورت وجود) بسته و علامتگذاری کند.
12. لوله blow off را جدا کند.
13. تمامی خروجی ها را باز کند.

قبل از ورود به مخزن تحت فشار باید هرچه که می تواند داخل مخزن و مابین لوله ها افتاده و گیر کند را از خود جدا کنیم، مانند ساعت، گوشواره، حلقه و … . لوازم مورد نیاز برای بازرسی مخزن تحت فشار به شرح زیر هستند:

• کلاه و عینک ایمنی
• کفش ایمنی
• دستکش مناسب
• لباس سرهمی
• چراغ قوه
• دوربین مناسب
• آینه بازرسی
• آهنربا
• ظرف مناسب برای جمع آوری رسوبات احتمالی
• چاقو، پیچ گوشتی یا هر چیز مشابه برای خراشیدن سطح

علاوه بر تجهیزات مورد اشاره در بالا، بازرسین (و همچنین استفاده کنندگان از مخازن) بایستی از اصول این مختص به کارگاه پیروی نمایند. اقدامات ایمنی پیشنهادی به شرح ذیل هستند:

• بازرسی مخازن الزاما به صورت دونفره انجام شود.
• در هنگام بازرسی یک دیک بخار ، دستگاه دیگر(حتی المقدور) روشن نباشد.
• از بسته بودن تمامی شیر ها اعم از شیر رفت ، شیر تخلیه ، شیر بخار، شیر ورودی آب و ….. قبل از شروع عملیات بازرسی اطمینان حاصل نمایید.
• دمای فلز مخزن تحت فشار را قبل از بازرسی بررسی نمایید که بیش از حد داغ نباشد.
• با استفاده از تجهزات پایش هوای داخل مخزن ، از خطرناک نبودن محیط برای حضور افراد اطمینان حاصل نمایید.

کلیه بازرسان ، بایستی قبل از شروع عملیات بازرسی گزارش بازرسی قبلی و هرگونه پرونده مربوط را مطالعه نمایند.عملیات بازرسی شامل یک بررسی کلی و تحلیل همه قسمت های مخزن است. همچنین بازرسی ممکن است شامل بررسی  اکونومایزرها، گرمکن‌های خط تغذیه آب ورودی، دی‌ اریتورها و سایر تجهیزات جانبی باشد.

بازرسین در طی عملیات بازرسی به دنبال نشانه‌ای از خوردگی، نشتی و ترک، رسوبات و سایر صدمات وارده به مخزن هستند. ایشان موظف به تهیه عکس از ایرادات بالقوه و بالفعل بوده و بایستی تمامی آن را در گزارش خود منعکس نمایند . بازرسین بایستی همچنین از صحت عملکرد و ایمنی مخزن نیز اطمینان حاصل نمایند.

در این مرحله بازرس باید مراحل مختلفی را مورد بررسی قرار دهد. بازرس در ابتدا باید وضعیت کارخانه سازنده از لحاظ در اختیار داشتن تجهیزات متناسب برای ساخت از جمله انواع جرثقیل ها، تجهیزات جوشکاری، نیروی انسانی مناسب و تجهیزات مورد نیاز جهت کنترل کیفی مراحل ساخت، مواد و محصول و در مجموع توانمندی کارخانه سازنده را مورد بررسی قرار دهد. این اقدامات شامل چک نمودن سیستم مدیریت کیفیت و سایر استانداردهای مورد نیاز نیز می شود.

بازرس قبل از شروع کار باید در جلسه پیش از شروع بازرسی شرکت و نظرات خود را در رابطه با شرایط کلی بازرسی و نحوه کنترل کیفی  ارائه و صورتجلسه را امضاء و با حضور افراد مرتبط تایید نماید. پس از آن مرحله مشاهده و تایید گواهینامه فنی مواد شامل انواع ورق های مورد استفاده، لوله ها، فلنج ها، الکترود، رنگ است. سپس بازرسی از مواد مورد استفاده و تایید و در صورت نیاز تست از جوشکاران و تایید گروه عملیات تست غیرمخرب مرحله بعدی کار است. قدم بعدی تایید گواهی نامه های کالیبراسیون دستگاه های مورد استفاده گروه کنترل کیفیت و همچنین مرور و تایید دستورالعمل های NDT، PQR، WPS، تست های هیدرواستاتیک (یا نیوماتیک)، Hardness, PMI، دستورالعمل های تنش زدایی، رنگ و سند بلاست است.

همان‌طور که می‌دانید تصمیم‌گیری برای انتخاب و خرید مخزن برای بسیاری از مدیران و مهندسین فنی کار سخت و دشواری‌ست.

اما دلیل این دشواری چیست؟

تعداد سازندگان انواع مخازن تحت فشار در کشور ما زیاد است. صرفاً تعداد محدودی از آن‌ها مجوزهای مربوطه را دریافت نموده‌اند و مجاز به ساخت مخزن استاندارد هستند. الباقی بدون مجوز ساخت، فعالیت زیرزمینی داشته و کسی هم جلودارشان نیست. جالب است بدانید که عدد کل سازندگان این تجهیزات در سایر کشورها بسیار کمتر از این تعداد است.

با توجه به تجربیات سال‌های گذشته، تعداد زیادی از مشتریان با گزینه‌های زیادی در هنگام خرید روبرو هستند. مشتریان اغلب در هنگام انتخاب بهترین تولید کننده مخازن تحت فشار سر‌درگم می‌شوند. این سردرگمی ناشی از عدم وجود روش استاندارد خرید و یا حتی یک راهنمای ساده و شفاف در این زمینه است.

برای مرتفع نمودن همه دشواری‌ها در هریک از مراحل و با توجه به بالا بودن هزینه‌ اولیه خرید و کاهش ریسک مترتب بر آن، شرکت بازرسی آستا به پشتوانه سال‌ها تجربه در امر طراحی و بازرسی حین ساخت مخازن تحت فشار و همچنین بازرسی ادواری این تجهیزات، آمادگی خود را جهت ارائه خدمات مشاوره تخصصی در پروسه خرید مخازن اعلام می‌دارد.

بهترین شرکت بازرسی کدام است؟ آیا قدیمی‌ترین است؟ آیا بزرگترین است؟ آیا پرنفوذترین است؟

در دهه اخیر شرکت‌های بازرسی به لحاظ تعداد، رشد بسیار وسیعی را تجربه‌ کرده‌اند. این موضوع عزم جدی سازمان ملی استاندارد ایران و سازمان‌های ذیربط به توسعه استانداردسازی و ایمنی را منعکس می‌سازد. در صورت همراه نشدن رشد کیفی شرکت‌های بازرسی همگام با رشد کمی آن‌ها، ریسک مفسده در امر بازرسی دوچندان می‌شود.

شرکت‌های بازرسی فنی که در حال حاضر صلاحیت فنی بازرسی مخازن تحت فشار را دارا هستند از سطوح کیفی متفاوتی برخوردارند. لذا درک این موضوع که کدام یک از آنها نقش بهتری در کنترل فرآیندهای تولید مخزن را دارند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. شرکت بازرسی آستا می‌تواند در این امر کمک و راهنمای شما باشد.

برای انتخاب بهترین شرکت بازرسی مخازن تحت فشار به این نکات توجه داشته باشید:

1. میزان تسلط فنی به استانداردهای مرتبط با حوزه مخازن تحت فشار
2. آموزش مستمر پرسنل
3. در دسترس بودن خدمات در سراسر ایران
4. قیمت رقابتی
5. بازرسی دوم رایگان
6. دارا بودن بیمه مسئولیت مهندسی
7. در اختیار داشتن تجهیزات اندازه‌گیری به روز و کالیبره شده
8. درستکاری و امانتداری

شرکت بازرسی آستا با در اختیار داشتن پرسنل با دانش فنی به روز و تجربه طولانی در زمینه بازرسی مخازن تحت فشار. آمادگی خود را برای ارائه کلیه خدمات بازرسی و آموزش در سراسر کشور اعلام می دارد.