لیفتینگ پلن
لیفتینگ پلن (Lifting Plan) یا برنامه باربرداری مجموعهای از برنامهریزیها ،محاسبات ،بررسیها و شبیهسازی ها قبل از جابجایی بار و یا بارهایی است که باید بین دو نقطه جابجا شوند. البته این امر به وسیله جرثقیل‌ها، ماشین‌آلات حمل و نقل، تجهیزات بالابری، اسلینگ‌ها و نیروی انسانی آموزش دیده و متخصص میسر خواهد شد.
امروزه در دنیا، لیفتینگ پلن قبل از هر عملیات باربرداری به صورت روتین و لازم الاجرا تهیه می‌گردد. این برنامه از طرف مسئولین ایمنی و سوپروایزرها نظارت می‌شود. به صورت معمول مدیر تیم باربرداری (lift director) برنامه باربرداری را با در نظر گرفتن تمام مسائل سایت و محاسبات دستی و کامپیوتری تنظیم می‌کند. لیفتینگ پلن در بسیاری از مواقع به صورت کامل در نرم افزار‌های کامپیوتری تهیه می‌گردد.
نتیجه لیفتینگ پلن تخصصی و کارآمد، باربرداری با موفقیت و همراه با آرامش است. در واقع عملیات باربرداری بدون لیفتینگ پلن و برنامه باربرداری با ریسک بسیار بالا همراه است. لیفتینگ پلن نقشه راهی ست برای رسیدن به مقصودی که هدف آن باربرداری موفق با ریسک پایین است. در لیفتینگ پلن هدف نهایی، غلبه کردن به نیروی گرانش زمین برای جابجایی بار‌ها به صورت کنترل شده، ایمن و با بهره‌وری بالا است.
اهمیت لیفتینگ پلن
برای درک اهمیت موضوع و خطرات عدم تهیه لیفتینگ پلن قبل از هر عملیات باربرداری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- وقوع حوادث در زمان جابجایی بار
- به خطر افتادن نیروی انسانی و تجهیزات
- خسارات جبران ناپذیر به افراد، تجهیزات و پروژه
- هدر رفتن زمان و منابع مالی
- پایین آمدن بهره‌وری
عدم وجود لیفتینگ پلن در عملیات باربرداری به مانند عزیمت با خودرو از یک مبدا مشخص به مقصد بدون دانستن میزان سوخت مورد نیاز، بدون آگاهی از وضعیت آب و هوا و همچنین بدون اطلاع از مسیر عبوری است. بدون داشتن این اطلاعات، در خوشبینانه‌ترین حالت شما به مقصد نمی‌رسید و آسیبی هم نمی‌بینید. برای پی بردن به نقش حیاتی لیفتینگ پلن در تامین امنیت عملیات باربرداری پیشنهاد می کنیم پیش از خواندن ادامه مطلب ویدئوهای زیر را در زمینه حوادث ناشی از باربرداری با جرثقیل مشاهده بفرمایید.
انواع لیفتینگ پلن بر اساس نوع باربرداری
به صورت کلی به دو گروه اصلی تقسیم می‌گردد:
- لیفتینگ پلن بر اساس باربرداری عادی (routin lifts)
- لیفتینگ پلن بر اساس باربرداری غیر عادی یا خاص (non-routin lifts)
باربرداری عادی (routin lifts)
نوعی باربرداری می‌باشد که در کارگاه‌ها و سایت‌های عملیاتی به صورت روتین و روزانه انجام می‌گردد.بار مجاز در این نوع باربرداری ۵۰ تن و کمتر می‌باشد.اگر شرایط عملیات باربرداری به صورت زیر باشد می توان آن را یک باربرداری عادی در نظر گرفت:
- شرایط محیطی مناسب باشد.(شرایط آب و هوایی ایده آل)
- محل باربرداری غیر حساس و عادی باشد.
- باربرداری های تکراری و روتین روزانه.
- بارهایی که مرکز ثقل آن از پیش مشخص باشد.
- بارهایی که ۷۵ درصد کمتر از ظرفیت جرثقیل باشد.
- باربرداری‌هایی که از قبل ارزیابی ریسک شده‌اند و تکراری می‌باشند.
- بارهای زیر ۵۰ تن.
- بارهایی که وزن مشخص و محاسبه شده دارند.
- بارهایی که مرکز ثقل‌شان عمود بر قلاب جرثقیل باشد.
- استفاده از تجهیزات باربرداری بازرسی شده ،سلامت ،متداول و استاندارد.
- عملیات باربرداری که یک اپراتور و ریگر با تجهیزات مشخص و بارهای مشخص و تکراری در طول روز انجام داده‌اند و محاسبات و رعایت زوایای باربرداری در آن رعایت شده است.
- عملیات باربرداری با لیفتینگ پلن مشخص و تکراری.
باربرداری غیرعادی یا خاص (non-routin lifts)
این نوع باربرداری به صورت غیر‌معمول و خاص انجام می‌گردد و در شرایط خاص ،بارهای حساس و سنگین را شامل می‌شود.البته جابه‌جایی بارهای بالای ۵۰ تن و با چندین جرثقیل هم از این نوع باربرداری می‌باشد.
اگر شرایط عملیات باربرداری به صورت زیر باشد میتوان آن را یک باربرداری غیرعادی و خاص در نظر گرفت:
- باربرداری بالای ۵۰ تن.
- عملیات لیفتینگ با دو یا چند جرثقیل و بالابر.
- عملیات باربرداری تاندوم لیفتینگ.(Tandem lift)
- عملیات باربرداری پیچیده.(Complex lift)
- لیفتینگ در سایت‌های حساس و خاص.
- استفاده از تجهیزات باربرداری خاص.
- بار هایی که بالاتر از ۷۵ درصد ظرفیت جرثقیل‌ها باشد.
- بارهایی که فاقد برنامه باربرداری روتین و مشخص باشد.
- شرایط محیطی خاص برای سایت مورد نظر و وجود موانع در زمان باربرداری.
- باربرداری های متحرک و دینامیک.
- بارهای نا متعادل و دارای مرکز ثقل متفاوت.
- بارهایی که مرکز ثقل آنها بر قلاب جرثقیل عمود نباشد.
نمونه لیفتینگ پلن
با تهیه لیفتینگ پلن به وسیله افراد ذیصلاح و آموزش دیده و با در نظر گرفتن کلیه موارد ایمنی و اصول باربرداری عملیات باربرداری انجام می‌پذیرد. با دانلود نمونه فرم لیفتینگ پلن، می‌توانید تهیه آن را شروع کنید. به یاد داشته باشید که عموماً لیفتینگ پلن بایستی توسط مدیر عملیات باربرداری یا مسئول HSE تهیه شود. این افراد به شرایط کلی کارگاه و تجهیزات باربرداری و نوع بار اشراف بیشتری داشته و در این زمینه صلاحیت بهتری دارند. برون سپاری تهیه لیفتینگ پلن (غیر از موارد خاص و باربرداری های پیچیده) به هیچ عنوان توصیه نمی شود.
فراموش نکنید که لیفتیگ پلن صرفاً منحصر به باربرداری های پیچیده نبوده و برای هر عملیات باربرداری در سایت و کارگاه باید برنامه باربرداری را تهیه نمود و مورد استفاده قرار داد. به دلیل شرایط متفاوت هر عملیات باربرداری، تهیه لیفتیگ پلن با استفاده از نمونه لیفتیگ پلن به هیچ وجه توصیه نمی شود. به عبارت کلی، هنر مدیر عملیات باربرداری در پیش بینی ریسک های بالقوه هر عملیات و نحوه مواجه با هر یک است. به عنوان مثال می توانید ویدیوی روبرو را مشاهده کنید. در این عملیات باربرداری ریسک چرخش کانتینر تریلی حول محور متصل به کشنده در نظر گرفته نشده است. به محض بلند شدن کانتینر از روی زمین توسط جرثقیل،به علت وزن کانتینر و جهت آن، شروع به چرخش حول محور اتصال به کشنده کرده و باعث وقوع فاجعه می شود.
نحوه نوشتن لیفتینگ پلن
ابتدا بر اساس درخواست مدیر سایت و با توجه به روند مدیریت پروژه و بار مورد نظر، روند کار شروع می شود. با اطلاعات جمع آوری شده از سایت عملیات به وسیله تیم باربرداری، با توجه به شرایط سایت، بار و جرثقیل‌های موجود، محاسبات لازم به وسیله مدیر تیم انجام شده و در نهایت برنامه باربرداری تنظیم می‌شود. بازرسی جرثقیل برای کلیه دستگاه های مورد استفاده در هر برنامه باربرداری بایستی به صورت دوره ای انجام شده باشد. بررسی گواهینامه سلامت جرثقیل به عهده فردی است که برنامه باربرداری را تهیمه می نماید. مسئله اصلی نوشتن لیفتینگ پلن جواب به این سئوال است که چه مواردی باید در لیفتینگ پلن مورد توجه و بررسی قرار گیرد؟ در این قسمت مواردی که بایستی در نحوه نوشتن لیفتینگ پلن مورد توجه ویژه قرار گیرد را لیست می کنیم:
- مقدار وزن بار
- ابعاد و حجم بار
- محل مرکز ثقل بار
- محدودیت ارتفاع
- مشخصات فنی جرثقیل‌های منتخب شده در پروژه
- ظرفیت و جدول بار جرثقیل‌ها
- مشخصات و ظرفیت تجهیزات بستن بار
- بازرسی‌های دوره‌ای و اولیه تجهیزات لیفتینگ
- بررسی سلامت بودن تجهیزات لیفتینگ
- محل قرارگیری جرثقیل‌ها بر اساس نقشه جغرافیایی سایت و بررسی موانع فیزیکی
- تعیین نوع باربرداری (عادی یا غیر متداول)
- اصول باربرداری
- ارزیابی ریسک
یک نمونه لیفتینگ پلن
پروژه: نصب تجهیزات HVAC
تاریخ: [۱۴۰۲/۰۵/۰۶]
۱. جزئیات عملیات بالابر:
– توضیحات بار: واحد HVAC، وزن – ۲ تن
– تجهیزات بالابری: جرثقیل متحرک با ظرفیت بالابری ۵ تن
– چیدمان ریگینگ: طناب چهارپایه با ظرفیت مناسب
۲. آماده سازی قبل از لیفتینگ:
– بررسی کنید که جرثقیل در شرایط کار خوب است و دارای گواهی بازرسی معتبر است.
– مطمئن شوید که قسمت بالابر از موانع و پرسنل خالی باشد.
– بازرسی بصری بار را برای اطمینان از سالم بودن و ایمن بودن مناسب انجام دهید.
۳. روش بلند کردن:
– جرثقیل را با توجه به شعاع بار و پایداری زمین در محل مناسبی قرار دهید.
– مطمئن شوید که بار با استفاده از طناب سیم چهار پایه به درستی نصب شده است و آن را به طور ایمن به نقاط بالابر روی واحد HVAC وصل کنید.
– با اپراتور جرثقیل با استفاده از سیگنال های دستی استاندارد ارتباط برقرار کنید.
– با حفظ کنترل و اجتناب از حرکات ناگهانی بار را به آرامی و پیوسته بلند کنید.
– بار را با احتیاط در محل تعیین شده قرار دهید و از پایداری و پشتیبانی مناسب آن اطمینان حاصل کنید.
۴. اقدامات ایمنی:
– برای جلوگیری از ورود افراد غیرمجاز، قسمت بالابر را مسدود کنید.
– تجهیزات حفاظت فردی مناسب (PPE) را برای همه افرادی که در عملیات بلند کردن درگیر هستند فراهم کنید.
– برای یادآوری روش های ایمنی و خطرات احتمالی، یک گفتگوی جعبه ابزار برگزار کنید.
– اطمینان حاصل کنید که همه پرسنل از پروتکل های اضطراری و مکان کپسول های آتش نشانی و کیت های کمک های اولیه آگاه هستند.
۵. ارزیابی ریسک:
– خطرات احتمالی مانند خطوط برق هوایی، شرایط زمینی ناپایدار یا شرایط آب و هوایی نامطلوب را شناسایی کنید.
– اقدامات کنترلی مناسب را برای کاهش این خطرات اجرا کنید، مانند استفاده از خطوط برچسب برای کنترل نوسان بار یا داشتن نقطه‌ای برای هدایت اپراتور جرثقیل.
توجه: این یک نمونه طرح کلی بالابر است. سفارشی کردن طرح بالابر بر اساس عملیات بلند کردن خاص، با در نظر گرفتن ویژگی ها و الزامات منحصر به فرد بار و شرایط سایت، مهم است. یک مهندس واجد شرایط یا شخص ذیصلاح باید قبل از انجام عملیات، طرح بالابر را بررسی و تایید کند.
یک نمونه قالب لیفتینگ پلن آماده را دانلود نمایید.
ایمنی لیفتینگ پلن
می‌دانیم که با پیشرفت صنایع و به ویژه صنعت ساختمان، استفاده از جرثقیل‌ها اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. آموزش ایمنی جرثقیل به صورت ناقص میتواند خطرات زیادی به همراه داشته باشد و موجب خسارات مالی و جانی سنگینی شود. این خطرات شامل برخورد، تماس با خطوط برق، واژگونی، جدا شدن بازوی خرپاها، باز کردن بازوی مشبک، سقوط اجسام و … می‌شود. بنابراین در این بخش لزوم آموزش ایمنی جرثقیل را مورد بررسی قرار می‌دهیم. برای تضمین ایمنی باربرداری و تهیه دقیق ترین لیفتینگ پلن لازم است به موارد ذیل توجه ویژه شود.
- مشخص کردن محوطه انجام کار با علائم هشدار دهنده و نوار خطر
- سفت و محکم بودن زمین جهت قرارگیری جرثقیل‌ها
- مشخص بودن دقیق وزن بار
- تراز بودن محل قرارگیری جرثقیل‌ها
- جرثقیل‌ها نباید بیشتر از ۷۵ درصد ظرفیت خالص‌شان بارگذاری شوند
- برابر بودن سرعت سوئینگ دو جرثقیل
نرم افزار لیفتینگ پلن
با پیشرفت سخت افزار و نرم افزار کامپیوتر و سیستم های محاسباتی، نرم افزار لیفتینگ پلن نیز به بازار آمده است. این نرم افزارها با دقت و سرعت بسیار بیشتری می توانند محاسبات پیچیده را انجام داده و کار تهیه لیفتینگ پلن را بسیار ساده تر کنند. شرکت های مختلفی اقدام به تولید چنین نرم افزاری نموده اند. از جمله آن ها می توان به برنامه Crane Planner 2 تولید شرکت Liebherr و ۳Dliftplan و liftplanner اشاره نمود.
به یاد داشته باشیم که عموم این نرم افزارها تحت حمایت قانون کپی رایت بوده و باید پس از پرداخت هزینه به مالک آن، اقدام به دانلود و استفاده نمود. با توجه به عدم امکان پرداخت های بین المللی در ایران و تحریم های بین المللی، امکان خرید نرم افزار لیفتینگ پلن و دریافت خدمات پشتیبانی در ایران به راحتی میسر نیست. استفاده از نسخه دموی نرم افزار یا نسخه رایگان آن ها نیز توصیه نمی شود.
دوره لیفتیگ پلن
تدریس دوره لیفتیگ پلن نیاز به تجربه بسیار زیاد در عملیات باربرداری و همچنین تسلط بسیار بالا بر انواع جرثقیل، استانداردهای مربوطه، تجهیزات باربرداری، جدول بار، فاصله عملیات باربرداری با خطوط برق فشار قوی، مکانیک خاک، شرایط آب و هوایی و بسیاری از موارد دیگر دارد. علاوه بر آن، تهیه لیفتیگ پلن مسئولیت بسیار سنگینی را به همره دارد. از این رو شرکت بازرسی آستا در زمینه تهیه لیفتینگ پلن و دوره لیفتینگ پلن هیچ گونه فعالیتی ندارد. بهترین مرجع برای تهیه هر برنامه باربرداری مدیر عملیات باربرداری و سایت مدیر HSE مستقر در همان سایت است.
سوالات متداول
برای درک اهمیت موضوع و خطرات عدم تهیه لیفتینگ پلن قبل از هر عملیات باربرداری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- وقوع حوادث در زمان جابجایی بار
- به خطر افتادن نیروی انسانی و تجهیزات
- خسارات جبران ناپذیر به افراد، تجهیزات و پروژه
- هدر رفتن زمان و منابع مالی
- پایین آمدن بهره‌وری
لیفتینگ پلن می تواند به صورت دستی یا با استفاده از نرم افزار تولید شود.
لیفتینگ پلن را هر کسی می تواند تهیه کند، اما بهتر است توسط مدیر عملیات باربرداری یا مدیر HSE تهیه شود.
لیفتینگ پلن (Lifting Plan) یا برنامه باربرداری مجموعهای از برنامهریزیها ،محاسبات ،بررسیها و شبیهسازی ها قبل از جابجایی بار و یا بارهایی است که باید بین دو نقطه جابجا شوند.
Leave A Comment