بازرسی جرثقیل مونوریل

بازرسی جرثقیل مونوریل فرایندی دقیق و منظم است که طی آن تمام اجزای این دستگاه بالابر به منظور اطمینان از ایمنی و عملکرد صحیح آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. جرثقیل‌های مونوریل به دلیل ساختار خاص و کاربردهای متنوع در صنایع مختلف، نیازمند توجه ویژه‌ای در زمینه بازرسی هستند.

جرثقیل های مونوریل نوعی رایح از جرثقیل های سقفی به شمار می‌روند .این مدل جرثقیل ها به عنوان جایگزین جرثقیل‌های معمولی و نوار نقاله به طور گسترده و برای کاربردهای گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرند. عملکرد جرثقیل‌های مونوریل در یک مسیر ثابت و به طور مکرر انجام می‌شود. به این صورت که محموله ها به سادگی مثلا از نقطه ی A به نقطه ی B جا به جا می‌شوند. طراحی جرثقیل های مونوریل بسیار ساده و مقرون به صرفه است، به طور کلی جرثقیل های مونوریل از یک شاهین و سیستم بالابر تشکیل شده اند. این جرثقیل از ترالی به عنوان حمل کننده سیستم بالابر استفاده می‌کند. این ساختار برای عملیات خطی بسیار مناسب است به این معنا که محموله و بارها از یک مسیر به خصوص مانند خط تولید یا کارگاه به نقاط دیگر منتقل می‌کند. جرثقیل های مونوریل  می‌توانند به صورت معلق از سازه های فولادی یا به صورت خود ایستا از کف بدنه اصلی نصب شود.

در اینجا چندین نوع جرثقیل مونوریل وجود دارد که هر کدام برای کاربردهای خاص مناسب هستند. در اینجا یک تفکیک از رایج ترین آنها آورده شده است:

بر اساس ساختار پشتیبانی:

جرثقیل های مونوریل سقفی: رایج ترین نوع آن ها هستند. مسیر مونوریل با استفاده از براکت یا آویز از سقف آویزان می شود. ایده آل برای تاسیسات با سازه های سقفی قوی.
جرثقیل های مونوریل مستقل: این جرثقیل ها ساختار پشتیبانی مخصوص به خود را دارند که معمولاً طرح های قاب H، قاب T یا طرح های کنسولی دارند. آنها برای مناطق بدون سقف قوی یا جایی که ساختار دائمی مورد نظر نیست مناسب هستند.

بر اساس حرکت:

جرثقیل های مونوریل تاپ: مجموعه بالابر و واگن برقی در بالای مسیر مونوریل حرکت می کند. این جرثقیل ها ظرفیت بالابری بالاتری دارند و در محیط های صنعتی رایج تر هستند.
جرثقیل های مونوریل زیر در حال اجرا: این جرثقیل ها “underhung” نیز نامیده می شوند، دارای بالابر و چرخ دستی هستند که از فلنج پایینی مسیر مونوریل آویزان شده اند. آنها جمع و جورتر هستند و برای مناطقی با فضای سر محدود ایده آل هستند.

جرثقیل های مونوریل تک تیرچه ای در مقابل جرثقیل های دو پله ای: مانند جرثقیل های پل، برخی از جرثقیل های مونوریل دارای یک تیر تکی هستند که بالابر را پشتیبانی می کند، در حالی که برخی دیگر دارای دو تیر برای افزایش پایداری و ظرفیت بالابری هستند.

بهترین نوع جرثقیل مونوریل برای نیازهای شما به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

ظرفیت بلند کردن: چقدر وزنه خواهید داشت؟
فاصله سفر: جرثقیل چقدر برای جابجایی بار نیاز دارد؟
محدودیت های فضای سر: چه مقدار فضای بالای محل کار در دسترس است؟
چیدمان تأسیسات: آیا سازه های موجود برای پشتیبانی از جرثقیل وجود دارد یا به یک گزینه مستقل نیاز است؟
با درک انواع مختلف جرثقیل های مونوریل و عملکرد آنها، می توانید مناسب ترین گزینه را برای نیازهای خاص حمل و نقل مواد خود انتخاب کنید.

جرثقیل های مونوریل یک راه کاربردی و پرطرفدار برای عملیات بلند و حمل کردن در صنایع تولیدی به شمار می‌رود. همانطور که پیش تر اشاره شد جرثقیل های مونوریل یک جایگزین ساده و مقرون به صرفه نسبت به انواع دیگر جرثقیل های سقفی است که با وجود دامنه ی حرکتی وسیع هزینه ی بیشتری در بر داشته و ساختار و کاربرد پیچیده تری نیز دارند. شیوه ی کار ساده ای که این مدل جرثقیل ها دارند باعث سهولت و بهبود در روند تولید یک صنعت شده و همچنین باعث ایجاد محیطی ایمن تر و مطمئن تر می‌شود. به دلیل همین کارکرد ساده این امکان وجود دارد که این تجهیز از طریق رایانه یا کنترل‌گر منطقی برنامه‌پذیر (رایانه دیجیتال صنعتی) PLC به صورت خودکار مورد استفاده قرار گیرد.

جرثقیل های مونوریل دارای طراحی منعطفی هستند که جهت کاربرد در حوزه ها و طیف های گوناگون حتی فراتر از تصور مثلا در حوزه های متقاوت از هواپیما و خودرو گرفته تا غذا و نوشیدنی و مدیریت پسماند، کاربرد دارند. از آن جایی در ساختار جرثقیل های مونوریل نسبت به همتایان خود از فولاد کمتری استفاده شده است به همین دلیل مونوریل ها اکثرا فرمولاسیون سبک تری داشته و فشار کمتری به سازه های ساختمانی وارد کرده و آن ها را پشتیبانی نیز می‌کند.

به طور خلاصه مزیت های جرثقیل های مونوریل شامل موارد زیر است:

1. قیمت مقرون به صرفه
2. کاربری ساده
3. بهبود و اصلاح جریان کار و بهره وری
4. بهبود و اصلاح ایمنی
5. طراحی و ساخت منعطف
6. ساختار سبک – فشار و تنش کمتر روی سازه ساختمانی
7. سرویس و نگهداری مقرون به صرفه و عمر طولانی
8. ایجاد فاصله عمودی حداکثری

بعد از عملیات نصب و راه اندازی مونوریل جدید یا پس از تعمیر و بازسازی مونوریل قدیمی، فرآیند بازرسی اولیه انجام می‌شود. پیش از نصب و راه اندازی ، بررسی های اولیه به چک کردن وضعیت جرثقیل های مونوریل می‌پردازد و اطمینان حاصل می‌کند که کلیه‌ی اجزا دارای عملکرد ایمنی هستند و به درستی کار می‌کنند. مواردی که در بازرسی اولیه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد عبارتند از فاصله ایمن، سرعت عملکرد، سطوح روغن کاری شده، تنظیمات کنترلی ، دستگاه های ایمنی و سایر موارد.

از جمله آزمایش هایی که در طول بازرسی انجام می‌گیرد تست بار نامی بعد از نصب ترالی و مکانیسم بالابر روی سازه های نگهدارنده است که شامل تیر های I  شکل نیز می‌باشد. وزن بار مورد آزمون نباید از ۱۲۵ درصد بار نامی سازنده بیشتر شود، مگر آن که سازنده غیر از این قید کند. همچنین در تست انجام شده میزان بار حمل شده توسط سیستم بالابر نباید بیشتر از ۸۰ درصد از بالاترین درجه بار حمل شده در طول آزمون باشد. پس از هر نوبت بازرسی مدارک و اسناد بازرسی به کارفرما ارائه و نزد بازرس و شرکت بازرسی نگداری و بایگانی می‌شود و پس از هر بار نوبت بازرسی نسخه ی به روز شده ی آن حفظ و نگهداری شود. در صورتی که جرثقیل مونوریل تعمیر یا قطعه ای از آن تعویض شده باشد، می‌بایست در گزارش بازرسی اولیه محل آسیب و تعمیر مشخص و ذکر گردد و در پرونده بایگانی شود.

این نوع بازرسی به عنوان بازرسی روزانه یا بررسی قبل از عملیات بازرسی نیز شناخته می‌شود. به این صورت که اپراتور جرثقیل مونوریل در ابتدای هر شیفت، بازرسی چشمی و عملی انجام می‌دهد. این نوع از بازرسی ها جهت اطمینان از قرارگیری صحیح مونوریل و شیوه ی حرکت آن است. مثلا ممکن است در اثر رانش کوچکی سرعت حرکت ریل کاهش یابد. موراد دیگری که در این بازرسی ها مشخص می‌شوند عبارتند از :

• آیا همه ی پیچ ها سفت و محکم شده اند.
• ترک خوردگی یا نقص قابل واضح در نقاط جوش وجود دارد؟
• ایستگاه های توقف ریلی به درستی نصب شده است؟
• آیا توان و ظرفیت بالابر و ترولی بیش از ظرفیت سیستم است؟

با وجود اینکه تست ها و عملیات های بررسی بیشتری از اپراتور ها درخواست می‌شود تا ثابت کنند که ارزیابی به درستی و کامل انجام شده اما این نوع از بازرسی ها مستند و بایگانی نمی‌شوند.

این نوع از بازرسی ها بر اساس معیار ها و مشخصه هایی تعیین می‌شود که از جمله این معیارها عبارتند از تعداد نوبت هایی که جرثقیل مونوریل راه اندازی و استفاده شده، شرایط بهره‌وری، میانگین وزن و نوع کالا یا محموله ای که حمل کردند.در این نوع از بازرسی ها همه ی جوانب بسیار بیشتر و دقیق تر از بازرسی قبل از نوبت بررسی می‌شود. تمامی موارد در چک لیست بازرسی علامت گذاری شده و گزارش بازرسی در پرونده ثبت و بایگانی می‌شود.گواهی و گزارش بازرسی از ترولی ها و بالابر ها مانند دیگر بازرسی ها مثلا بازرسی از سیم های بکسل، زنجیر های بالابر و قلاب ها باید به صورت مستند و مکتوب همراه با اطلاعات دقیق از جمله تاریخ بازرسی، نام بازرسی و شماره های سریال باشد. هر گونه هشدار ایمنی نیز باید در گزارش و یا گواهی بازرسی ذکر شود و همچنین بلافاصه به کارفرما اطلاع داده شود.

این نوع بازرسی ها حداقل یکبار در سال یا شش ماه یکبار و فصلی  انجام می‌شوند. شرایطی که انجام این بازرسی ها را تعیین می‌کند مواردی مانند تعداد دفعاتی که تجهیز راه اندازی و اعمال شده، وزن و سایر ویژگی های محصول و باری که توسط تجهیز حمل شده و همچنین شرایط محیطی که تجهیز در آن مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین طبق الزامات، این بازرسی ها می‌بایست حداقل هر دوازده ماه یکبار به طور کامل انجام و ثبت شود.

از جمله مواردی که در بازرسی های ادواری از جرثقیل مونوریل مورد ارزیابی و بررسی قرار می‎‌گیرد عبارتند از:

• ارزیابی ساختیاری کلیه اجزا و قطعات مکانیکی،الکتریکی و تست عملکرد هر جز
• ارزیابی و تست قطعات تعمیری و تعویض شده
• ارزیابی و بررسی ظاهری هر جز جهت اطمینان از سلامت بدنه و عدم وجود ترک یا سایش

پس از پایان عملیات بازرسی ادواری تجهیز مذکور برچسب گزاری شده و تاریخ و اطلاعات بازرس و شرکت بازرسی در آن درج می‌شود تا مشخص شود بازرسی ادواری به طور کامل و در تاریخ و زمان مشخص انجام شده است. همچنین گزارش کتبی نیز به کارفرما ارائه می‌شود، این گزارش نزد شرکت بازرسی در پرونده ثبت و بایگانی می‌شود. اطلاعات و مشخصات قید شده در ای گزارش شامل کلیه اطلاعات و مشخصات تجهیز و همچنین هشدارها و موارد ایمنی است. همچنین توصیه ها و اقدامات اصلاحی نیز در این گزارش ذکر می‌شود.

در ابتدا این چک لیست شامل اطلاعات و شرح کلی از تجهیز است مثلا اطلاعات مربوط به بالابر، ظرفیت بار ، مشخصات بازرس یا اپراتور، مشخصات کارفرما، شرح کلی از دامنه وظایف تجهیز .اما بعضی از جزئیات مورد ارزیابی در چک لیست بازرسی شامل موارد زیر است:

1. آیا جرثقیل یا تجهیز بالابر به صورت چشمی مورد بازرسی قرار گرفته است؟
2. آیا اقدامات ایمنی قبل از هر نوبت استفاده مشاهده شد؟
3. آیا جدول بار جرثقیل برای اپراتور واضح و قابل مشاهده است؟
4. آیا ظرفیت بار نامی روی جرثقیل واضح درج شده است؟
5. آیا ظرفیت بار حمل شده حد مجاز و کمتر از تجهیز بالابر است؟
6. آیا کنترل های راه اندازی به وضوح قابل تشخیص اند؟
7. آیا کنترل های عملیاتی به درستی کار می‌کنند

جرثقیل مونوریل یک سیستم بالابر ساده اما کارآمد است که برای جابجایی بار در مسیرهای مستقیم طراحی شده است. این جرثقیل از چندین جزء اصلی تشکیل شده که هر کدام نقش مهمی در عملکرد آن ایفا می کنند. در ادامه به بررسی دقیق‌تر اجزای جرثقیل مونوریل می‌پردازیم:

اجزای اصلی جرثقیل مونوریل

• تیر مونوریل: این تیر به عنوان ریل حرکت جرثقیل عمل می‌کند و معمولا از جنس فولاد ساخته می‌شود. تیر مونوریل می‌تواند به صورت مستقیم یا منحنی باشد و بر روی دیوار یا سقف نصب می‌شود.
• بالابر: بالابر بخش اصلی جرثقیل است که وظیفه بلند کردن و جابه‌جایی بار را بر عهده دارد. بالابر از یک قلاب، طناب یا زنجیر، موتور و مکانیزم بالابر تشکیل شده است.
• چرخ دستی: چرخ دستی روی تیر مونوریل حرکت می‌کند و بالابر را در طول تیر جابجا می‌کند. چرخ‌های دستی معمولاً از جنس فولاد یا چدن ساخته می‌شوند و دارای یاتاقان‌هایی هستند که حرکت روان چرخ دستی را تضمین می‌کنند.
• فستون: فستون یک قطعه فلزی است که روی تیر مونوریل نصب می‌شود و وظیفه انتقال برق به موتور بالابر را بر عهده دارد. فستون‌ها معمولاً به صورت خطی یا دایره‌ای روی تیر نصب می‌شوند.

اجزای جانبی جرثقیل مونوریل

• توقف اضطراری: این سیستم ایمنی به اپراتور اجازه می‌دهد در مواقع اضطراری به سرعت حرکت جرثقیل را متوقف کند.
• حدید: حدید یک قطعه فلزی است که برای محدود کردن حرکت جرثقیل در طول تیر استفاده می‌شود.
• سوئیچ محدوده: این سوئیچ از حرکت بیش از حد بالابر به بالا یا پایین جلوگیری می‌کند.
• تابلو برق: تابلو برق شامل مدارهای الکتریکی جرثقیل است و برای کنترل حرکت و عملکرد جرثقیل استفاده می‌شود.