تست سیلندرهای آتش نشانی
سیلندرهای آتش‌نشانی از مهم‌ترین تجهیزات ایمنی در صنایع، ساختمان‌ها و اماکن عمومی هستند که در مواقع بروز آتش‌سوزی، می‌توانند جان و مال افراد را نجات دهند. اما این تجهیزات نیز نیاز به بررسی، تست و تأیید سلامت دارند تا در شرایط بحرانی عملکرد قابل اعتمادی داشته باشند. یکی از خدمات تخصصی و مهم شرکت بازرسی آستا، تست سیلندرهای آتش‌نشانی در آزمایشگاه مجاز و مجهز این شرکت است.
چرا تست سیلندرهای آتش‌نشانی اهمیت دارد؟
حتی اگر یک کپسول آتش‌نشانی به ظاهر سالم باشد، ممکن است به دلایل مختلفی مانند پوسیدگی داخلی، فشار غیرمجاز یا نشتی، کارایی مناسبی نداشته باشد. تست منظم این سیلندرها می‌تواند از وقوع خطرات جبران‌ناپذیر جلوگیری کند. دلایل اصلی انجام تست به شرح زیر است:
- اطمینان از ایمنی و عملکرد صحیح کپسول
- شناسایی نقص‌ها و خوردگی‌های داخلی
- جلوگیری از انفجار یا ترکیدن ناگهانی سیلندر
- تطابق با استانداردهای ملی و بین‌المللی مانند ISIRI,NFPA
اجزای سیلندر آتش نشانی چیست؟
اجزای اصلی سیلندر آتش‌نشانی بسته به نوع آن (پودری، CO2، فومی و…) ممکن است کمی متفاوت باشد، اما به طور کلی ساختار همه آن‌ها شامل اجزای زیر است:
- بدنه سیلندر (کپسول)
مخزن فلزی مقاومی است که ماده خاموش‌کننده (پودر، گاز یا فوم) را تحت فشار در خود نگه می‌دارد. جنس آن معمولاً از فولاد یا آلومینیوم مقاوم در برابر فشار و خوردگی است.
- شیر خروجی یا والو (Valve)
در قسمت بالای سیلندر قرار دارد و وظیفه آن باز و بسته‌کردن مسیر خروج ماده خاموش‌کننده است. معمولاً با یک دسته یا اهرم قابل فعال‌سازی است.
- شلنگ (Hose)
شلنگ انعطاف‌پذیری است که برای هدایت بهتر ماده خاموش‌کننده به محل آتش تعبیه شده است. در برخی مدل‌ها (مثلاً CO2) شلنگ به نازل مخروطی مجهز است.
- نازل یا لوله تخلیه (Nozzle/Discharge Horn)
در انتهای شلنگ یا مستقیماً روی شیر نصب می‌شود و وظیفه پاشش یا اسپری کردن ماده خاموش‌کننده را دارد.
- اهرم (Handle/Lever)
برای فعال‌کردن سیلندر استفاده می‌شود. وقتی اهرم را فشار می‌دهید، مسیر تخلیه ماده باز شده و عمل خاموش‌سازی آغاز می‌شود.
- پین ایمنی (Safety Pin)
قطعه‌ای فلزی یا پلاستیکی که درون اهرم قرار می‌گیرد تا از تخلیه تصادفی ماده جلوگیری کند. پیش از استفاده باید آن را بیرون کشید.
- فشارسنج (Manometer) – فقط در برخی سیلندرها
در سیلندرهای پودری و آبی، مانومتر برای نشان دادن فشار داخلی به‌کار می‌رود. فشار کم یعنی نیاز به شارژ مجدد.
- لوله داخلی (Siphon Tube یا Dip Tube)
لوله‌ای فلزی یا پلاستیکی که درون سیلندر قرار دارد و ماده خاموش‌کننده را از کف مخزن به سمت شیر و نازل هدایت می‌کند.
چه تست‌هایی روی سیلندرهای آتش‌نشانی انجام می‌شود؟
در آزمایشگاه شرکت آستا، تست سیلندرهای آتش‌نشانی طبق استانداردهای معتبر و با تجهیزات دقیق انجام می‌شود. مهم‌ترین آزمون‌هایی که در این فرآیند انجام می‌گیرند، شامل موارد زیر است:
- تست هیدرواستاتیک (Hydrostatic Test)
این تست برای بررسی مقاومت بدنه سیلندر در برابر فشار بالا انجام می‌شود. در آن، سیلندر با آب پر شده و تحت فشار بیش از حد نرمال قرار می‌گیرد تا نشت یا ترک‌های احتمالی شناسایی شود.
- بازرسی چشمی و ظاهری
قبل از انجام تست‌های فنی، ظاهر سیلندر از نظر زنگ‌زدگی، ضرب‌دیدگی، ترک یا آسیب‌های فیزیکی بررسی می‌شود.
- بررسی سوپاپ و شیر اطمینان
اطمینان از عملکرد صحیح شیر خروجی، فشارشکن و شیر اطمینان از دیگر بخش‌های این بررسی است.
- اندازه‌گیری ضخامت بدنه
در مواردی، تست ضخامت بدنه با استفاده از دستگاه‌های التراسونیک انجام می‌شود تا از سلامت فیزیکی سیلندر اطمینان حاصل شود.
جزئیات کامل تست هیدرواستاتیک چگونه است؟
مراحل انجام تست هیدرواستاتیک سیلندر آتش‌نشانی:
- تخلیه کامل سیلندر
ابتدا ماده خاموش‌کننده(پودر، CO2، فوم یا آب)به‌طور کامل از داخل سیلندر تخلیه می‌شود.
- بازرسی اولیه و تمیزکاری
سطح داخلی و خارجی سیلندر بررسی می‌شود تا زنگ‌زدگی، ترک، ضربه یا آسیب‌های فیزیکی احتمالی شناسایی شود. سپس سیلندر به‌خوبی شسته و تمیز می‌شود.
- پر کردن سیلندر با آب
سیلندر با آب پر می‌شود (نه هوا) زیرا آب تراکم‌پذیر نیست و در صورت بروز شکست، خطر انفجار ندارد.
- اعمال فشار بالا (بالاتر از فشار کاری سیلندر)
با استفاده از پمپ فشار قوی، فشاری بیش از فشار کاری سیلندر به آن وارد می‌شود. مثلاً اگر فشار کاری سیلندر ۱۵ بار باشد، ممکن است تا ۲۵ بار تست شود. این فشار معمولاً برای مدت ۳۰ تا ۶۰ ثانیه حفظ می‌شود.
- بررسی نشت یا تغییر شکل
در طول اعمال فشار، بدنه سیلندر از نظر نشت آب یا تغییر شکل دائمی (تورم) بررسی می‌شود. در صورت مشاهده هر گونه نشت یا تورم غیرعادی، سیلندر مردود اعلام می‌شود.
- تخلیه آب و خشک‌کردن کامل
پس از پایان تست، آب به‌طور کامل تخلیه شده و سیلندر با هوا یا دستگاه‌های مخصوص خشک می‌شود تا زنگ نزند.
- ثبت نتایج و مارک‌گذاری سیلندر
اگر سیلندر تست را با موفقیت پشت سر گذاشته باشد، اطلاعاتی مثل تاریخ تست، فشار آزمون و کد آزمایشگاه روی آن درج یا حکاکی می‌شود.
چه زمانی باید تست هیدرواستاتیک انجام شود؟
بر اساس استاندارد ISIRI 6792 و NFPA 10:
- برای سیلندرهای پودری یا آبی: هر ۵ سال یکبار
- برای سیلندرهای CO2: هر ۵ سال
- اگر سیلندر دچار ضربه، آتش‌سوزی، زنگ‌زدگی شدید یا آسیب ظاهری شده باشد، باید بلافاصله تست شود.
نکات ایمنی در تست هیدرواستاتیک
- این تست باید فقط توسط آزمایشگاه‌های مجاز و افراد آموزش‌دیده انجام شود.
- استفاده از آب به‌جای هوا، برای جلوگیری از خطر انفجار در صورت شکست سیلندر ضروری است.
- پس از تست، سیلندرهایی که مردود شده‌اند باید از چرخه استفاده خارج شوند.
هر چند وقت یکبار باید سیلندرهای آتش‌نشانی تست شوند؟
بسته به نوع سیلندر و استاندارد مورد استفاده، تست دوره‌ای معمولاً به‌صورت زیر توصیه می‌شود:
- تست هیدرواستاتیک: هر ۵ سال یک بار
- بازرسی چشمی: حداقل سالی یک بار
- شارژ و سرویس دوره‌ای: بسته به نوع ماده خاموش‌کننده، ۶ ماه تا ۱ سال
چرا شرکت آستا انتخاب مناسبی برای تست سیلندرهاست؟
شرکت بازرسی آستا با بهره‌گیری از آزمایشگاه مجهز، نیروهای متخصص و مجوزهای معتبر، آماده ارائه خدمات تست سیلندرهای آتش‌نشانی به کلیه سازمان‌ها، صنایع و شرکت‌هاست. برخی ویژگی‌های منحصربه‌فرد خدمات شرکت آستا:
- دریافت تأییدیه رسمی برای هر تست انجام‌شده
- اجرای دقیق تست طبق استاندارد ملی ISIRI 6792
- امکان اعزام کارشناس به محل در صورت نیاز
- ارائه گزارش کامل و مستند از نتیجه تست
- ثبت و یادآوری زمان تست دوره‌ای بعدی
استانداردهای مناسب سیلندرهای آتش نشانی چیست؟
برای تست سیلندرهای آتش نشانی، چند استاندارد معتبر وجود دارد که بسته نوع سیلندر، کاربرد آن و محل استفاده ممکن است از یکی یا ترکیبی از آن ها استفاده شود.مهم ترین استانداردهای رایج عبارت اند از:
- استاندارد ملی ایران ISIRI 6792
این استاندارد مربوط به بازرسی و آزمون دوره‌ای سیلندرهای تحت فشار قابل حمل است و در ایران توسط سازمان ملی استاندارد تدوین شده است.
مهم‌ترین موارد در ISIRI 6792:
- تست هیدرواستاتیک هر ۵ سال یک بار
- بررسی ظاهری و نشت‌یابی سالیانه
- الزامات مربوط به علامت‌گذاری، رنگ و ثبت تاریخ آزمون
- استاندارد (NFPA 10 آمریکا)
مربوط به استاندارد تجهیزات خاموش‌کننده قابل حمل است و یکی از معتبرترین منابع بین‌المللی برای تست، نگهداری و سرویس سیلندرهای آتش‌نشانی است.
بر اساس NFPA 10:
- سیلندر باید به‌صورت سالیانه بازرسی ظاهری شود
- شارژ و سرویس بر اساس نوع سیلندر (پودری، فومی، CO2) از ۶ ماه تا ۱۲ ماه
- تست هیدرواستاتیک CO2 و آب‌پایه هر ۵ سال، پودری هر ۱۲ سال
- استاندارد ISO 11623 / ISO 10461
مربوط به بازرسی دوره‌ای سیلندرهای گاز قابل حمل، به‌ویژه آن‌هایی که از آلومینیوم یا کامپوزیت ساخته شده‌اند. برای تولیدکنندگان و واردکنندگان سیلندر اهمیت دارد.
- EN1968( استاندارد اروپا)
برای آزمون هیدرواستاتیک، بررسی ظاهری و سرویس‌دهی سیلندرهای فولادی بدون درز کاربرد دارد. در پروژه‌های بین‌المللی یا تجهیزات وارداتی به کار می‌رود.
جمع‌بندی:
در ایران، تست سیلندرهای آتش‌نشانی معمولاً با رعایت ISIRI 6792 و در برخی پروژه‌های صنعتی بر اساس NFPA 10 انجام می‌شود. شرکت‌هایی مانند آستا نیز معمولاً مطابق با این دو استاندارد خدمات تست و بازرسی ارائه می‌دهند.
نتیجه‌گیری:
تست سیلندرهای آتش‌نشانی نه‌تنها یک الزام قانونی برای بسیاری از صنایع و ساختمان‌هاست، بلکه تضمینی برای حفظ ایمنی و آمادگی در شرایط اضطراری محسوب می‌شود. شرکت بازرسی آستا با ارائه این خدمت تخصصی در آزمایشگاه خود، همراه مطمئنی برای حفظ ایمنی محیط‌های کاری و عمومی شماست.
