بازرسی سیستم اعلام و اطفا حریق

از زمان‌های قدیم یکی از راه‌های بسیار موثر و کارآمد برای خاموش کردن آتش، جلوگیری از رسیدن اکسیژن به آن یا اصطلاحاً خفه کردن آتش بوده است. امروزه این کار به وسیله پودرهای آتشنشانی انجام می‌شود که بارز ترین نمونه آن کپسول آتشنشانی حاوی پودر خاموش کننده است که به آن کپسول آتشنشانی پودر و گاز هم می گویند. عمل اطفاء حریق به صورت اتوماتیک هم می‌تواند انجام شود. کلیه سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق به دو دسته فعال و غیرفعال (Active Fire Protection Vs. Passive Fire Protection) تقسیم می‌شوند. الزام انجام دوره‌ای بازرسی سیستم های اطفاء حریق نقش بسزایی در صحت عملکرد این تجهیزات در زمان بروز حادثه ایفا می‌کند.

سیستم غیرفعال اطفاء حریق شامل کلیه آتش خاموش‌کن‌های دستی بوده که به کارگیری آن‌ها نیازمند مداخله فرد یا افرادی دارد. در مقابل سیستم‌های فعال اطفاء حریق به صورت اتوماتیک پس از تشخیص بروز حریق وارد عمل شده و نسبت به اطفاء آن اقدام می‌نمایند.

آتش سوزی و انفجار از جمله خطرات بالقوه صنایع بوده که می‌تواند به ساختمان و تاسیسات، ماشین آلات و تجهیزات، مواد اولیه و محصولات خساراتی وارد و باعث آسیب کارکنان و پیامدهای ناگواری برای سازمان باشد. طراحی، نصب و اجرای صحیح سیستم اعلام و اطفاء حریق و حصول اطمینان از عملکرد به موقع آن‌ها در زمان وقوع حوادث کمک شایانی با کاهش خسارات و آسیب‌های وارده به سازمان می‌نماید. بازرسی سیستم‌ های اعلام و اطفاء حریق در دوره‌های زمانی مشخص مطابق با الزامات ضروری می‌باشد. از جمله الزامات قانون کار می‌توان به آیین‌نامه پیشگیری و مبارزه با آتش‌سوزی در کارگاه‌ها اشاره نمود.

شرکت بازرسی آستا با بهره‌گیری از مهندسین و کارشناسان باتجربه ایمنی، برق و مکانیک مطابق با الزامات استاندارد EN54 و سری NFPA در گروه‌های ذیل آماده ارائه خدمات بازرسی سیستم‌ های اعلام و اطفاء حریق می‌باشد:

• بررسی و ارزیابی سیستم اعلام حریق (متعارف و آسیب‌پذیر)
• بررسی و ارزیابی سیستم اطفاء حریق (ثابت و متجرک)
• تست و بررسی عملکرد سیستم اعلام و اطفاء حریق
• ارزیابی ریسک حریق و ارائه راهکارهای پیشگیری از آتش‌سوزی و انفجار

خاموش‌کننده‌های آتش به طور کلی به چهار کلاس A و B و C و D تقسیم می‌شوند که هر کلاس برای خاموش کردن یک نوع خاص از آتش (منشاء آتش) مناسب هستند.

• کلاس A : برای خاموش کردن مواد قابل احتراق معمولی از قبیل چوب و کاغذ کاربرد دارد.
• کلاس B : برای خاموش کردن آتش ناشی از مایعات قابل اشتعال مانند روغن، نفت، گازوئیل و امثالهم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• کلاس C : برای اطفاء حریق ناشی از تجهیزات الکتریکی به کار می‌رود.
• کلاس D : نوعی از خاموش کننده طراحی شده برای خاموش کردن آتش ناشی از فلزات است.

آتش خاموش‌‌کن‌های ترکیبی هم با ترکیبی از چند نوع ماده خاموش کننده می‌تواند تولید شده و با لیبل A-B یا  B-C یا A-B-C علامتگذاری می‌شوند.

پودرهای مورد استفاده درکپسول های آتششانی به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند:

1. پودر خشک
2. پودر شیمیایی

این نمونه پودرهای آتشنشانی برای خاموش کردن آتش‌سوزی که در اثر سوختن نفت و روغن به‌ وجود آمده‌اند بسیار مفید است و همچنین می‌توانید از این پودرها برای خاموش سازی آتش استفاده کنید.

پودر شیمیایی از نظر ظاهری به شکل گرد و یا پودری بسیار نرم است که معمولا از مخلوط کردن چند ماده شیمیایی و سایر افزودنی‌های مورد استفاده در کپسول‌های شیمیایی استفاده می‌شود. مواد افزودنی که به پودرهای شیمیایی اضافه می‌شود، وظیفه این را بر عهده دارد که از به هم چسبیدن پودرهای شیمیایی جلوگیری کند. پودرهای آتشنشانی شیمیایی را با توجه به مواد مورد استفاده در آن‌ها و روش خاموش کردن آتش در آن‌ها دسته‌بندی می‌کنند که مهم‌ترین موارد در این دسته بندی‌ها عبارتند از:

• مانکس: پودر مانکس که در کپسول آتشنشانی استفاده می‌شود حاصل ترکیب اوره و بی کربنات است که اصطلاحا به آن کربن دو پتاس هم می‌گویند و از نظر عملکرد بهتر از سایر پودرهای مورد استفاده است. دلیل مؤثر بودن این پودرها است است که زمانی که در معرض حرارت قرار می‌گیرد به سرعت به ذرات کوچکتر تقسیم می‌شود که این ذرات حتی کوچکتر از ۰٫۱ میکرون هستند. همین موضوع باعث می‌شود که این پودرها دارای خاصیت پخش شدن بسیار بالایی باشند. در ضمن این پودرها را می توان در کپسول آتشنشانی فوم استفاده کرد.
• فسفات آمونیوم: شما می توانید از این پودر آتشنشانی برای خاموش کردن مواد جامد، گاز و مایع استفاده کرده و همچنین برای اطفاء حریق آتش سوزی‌هایی که در اثر الکتریسیته به وجود آمده‌اند نیز کاربرد دارد. این نوع پودر آتشنشانی را به نام پودر چند حالته نیز می‌شناسند و به آن ABC نیز گفته می‌شود. روی کپسول‌های حاوی این نوع پودر نیز عبارت A.B.C حک شده است.
• کلرید پتاسیم: این پودر برای خاموش کردن مایعات قابل اشتعال، گازهای قابل اشتعال و آتش سوزی در اثر برق مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• بی کربنات پتاسیم بر پایه اوره: این نمونه پودر آتش نشانی نیز مانند نمونه قبلی برای اطفا حریق آتش سوزی‌هایی که در اثر گازها و مایعات قابل اشتعال استفاده می شود. همچنین شما می‌توانید با استفاده از آن آتش‌سوزی‌های در اثر برق را نیز خاموش کنید.
• بی کربنات پتاسیم: این پودر هم مانند دو نمونه قبل برای خاموش کردن مایعات قابل اشتعال، گازهای قابل اشتعال، و آتش‌سوزی‌های در اثر اتصالی و حوادث برق استفاده می‌شود.
• پودر جوش شیرین (بی کربنات سدیم): این نوع پودر که آن را به نام پودر شیمیایی آتش نشانی معمولی نیز می‌شناسند،  از جوش شیرین یا بی‌کربنات سدیم تشکیل شده است و برای مقابله و خاموش کردن آتش سوزی‌های نوع B و C و D استفاده می‌شود و همچنین شما می‌توانید آتش سوزی های نوع E نیز با استفاده از این پودر ها دفع کنید.

بر اساس مشاهدات میدانی و بازدیدهای صنعتی، کاستی‌ها و انحرافات کوچک و بزرگ در هر یک از مراحل چهارگانه فوق می‌تواند وجود داشته باشد به گونه‌ای که کارآیی عملکرد سیستمهای F&G و اطفاء حریق را کاهش داده یا به طور کلی بی‌اثر نماید.

مواردی همچون کاستی‌ و انحرافاتی در طراحی و نظارت در فاز پایه و تفصیلی، کاستی‌ها و انحرافات در طراحی و مهندسی سازندگان و تامین کنندگان، مغایرت‌های مهندسی سازندگان و تامین کنندگان یا طراحی تفصیلی، مغایرت‌های نصب و راه اندازی پکیج‌ها با مدارک مهندسی، استهلاک اجزای پکیج‌ها با گذشت زمان، تغییرات ایجاد شده در واحدهای فرآیندی، تغییر محصولات یا خوراک یا افزایش ظرفیت تولید واحدها و موارد متعدد دیگر از عوامل مربوط به مراحل یک تا سه می‌باشند.

بر اساس مشاهدات میدانی و بازدیدهای صنعتی، کاستی‌ها و انحرافات کوچک و بزرگ در هر یک از مراحل چهارگانه فوق می‌تواند وجود داشته باشد به گونه ای که کارآیی عملکرد سیستمهای  F&G (Fire and Gas Safety Systmes)  و اطفاء حریق را کاهش داده یا به طور کلی بی‌اثر نماید. از آنجا که سیستم‌های اطفاء حریق علیرغم اهمیت بالا و استراتژیک، به صورت مداوم در سرویس نیستند و معمولا در طول عمر عملیاتی خویش بیش از چند بار در سرویس نخواهند آمد، لذا امکان ارزیابی عملکرد یا اطمینان از کارکرد صحیح سیستم  (System Evaluation)، با روش‌های معمول بازرسی و تعمیر و نگهداری میسر نخواهد بود و نیاز به منابع و دستورالعمل‌های ویژه دارند.

طی بازخوردهایی که از تیم‌های آتشنشانی، مهندسین ایمنی و تعمیر و نگهداری در واحدهای فرآیندی و صنایع ساختمانی مختلف دریافت گردیده است، همواره این نگرانی وجود دارد که در زمان حریق، سیستم‌های F&G و پکیج‌های اطفاء حریق از کارایی لازم برخوردار نباشند.

آیتم‌های کلیدی نظیر آلارم کاذب، فرمان فعال‌سازی اشتباه، جانمایی نامناسب آشکارسازها، کالیبره نبودن سنسورها، قطعی کابل، ایرادات سیستمی پنل، دبی و فشار ناکافی در سر نازل های فوم و آب، کیفیت فوم شکل گرفته، عملکرد صحیح دیلوج ها (Deluge Valve) و پکیج فوم، گرفتگی نازل‌ها یا فیلترها در زمان اطفاء، استارت به موقع و عملکرد پمپ‌ها، کارآیی و فشارگیری سریع شبکه آب آتشنشانی در زمان حریق، نشتی‌های زیرزمینی و گرفتگی لوله‌ها، برد مانیتورهای آب و فوم، کفایت آب آتشنشانی مجموعه، کفایت و محدودسازی دبی و فشار هر یک از سیستم‌های کولینگ، فوم و غیره، تعداد مانیتور و هایدرانتهای در سرویس در زمان حریق و موارد متعدد دیگر از این دست می‌باشند.

در برخی موارد نیز مهندسین ایمنی و آتشنشانی به دلیل عدم اطمینان از عملکرد صحیح سیستم یا نگرانی از عملکرد نابجای سیستم، مجبور به از سرویس خارج کردن سرویس‌های اعلام و اطفاء حریق بوده‌اند.

• اسپرینکلرها (Sprinklers): اسپرینکلرهای مرغوب درصورت عدم وارد شدن صدمات فیزیکی تا ۵۰ سال به خوبی کار خواهند کرد و نیاز به تست ندارند. لکن بعد از آن می‌بایست جایگزین شده و یا تست گردند. در حالت دوم به صورت تصادفی از نواحی گوناگون، تعداد مشخصی به عنوان نمونه انتخاب و به یک آزمایشگاه دارای صلاحیت در حوزه کنترل صحت عملکرد و تست این تجهیزات ارسال می‌گردد. پس از تأیید، قابلیت استفاده خواهند داشت و بعد از آن هر ۱۰ سال یکبار این فرایند تکرار می‌شود. درصورتی که از زمان ساخت اسپرینکلر ۷۵ سال گذشته باشد، فاصله هر کنترل به ۵ سال یکبار تقلیل خواهد یافت.
• گیج‌ها (Gauges) : این تجهیزات می‌بایست هر ۵ سال یکبار تعویض شده و یا با یک نمونه کالیبره‌شده، مقایسه شوند تا درصورت نداشتن دقت لازم، به واحد کالیبراسیون ارسال و اصلاح شود.
• تجهیزات هشداردهنده(Alarm Devices) : این تجهیزات همان‌طور که می‌بایست هر سه ماه یکبار بازدید و صحت آنها بدون هرگونه آسیب فیزیکی تایید شود، برطبق روند اشاره‌شده در استاندارد، باید مورد تست عملکردی نیز قرار گیرند.
• اتصالات آتش‌نشانی (Hose Connections) : پس از گذشت ۵ سال از زمان نصب، این تجهیزات باید مورد سرویس تست قرار گیرند و درصورت تأیید پس از آن، هر ۳ سال این امر اتفاق بیافتد.

همه انواع سیستم های اعلام و اطفا حریق بایستی به صورت دوره ای بازرسی شده و گواهینامه سلامت را دریافت نمایند. شرکت بازرسی آستا تمامی مجوزهای مورد نیاز را از مراجع ذیصلاح (سازمان استاندارد، مرکز تایید صلاحیت شرکت‌های بازرسی و وزارت کار) دریافت نموده است. ما با پرسنل متخصص خود در سراسر ایران، آمادگی خود را برای انجام امور بازرسی این سیستم ها اعلام می داریم.

برای دریافت مشاوره در خصوص سیستم های اعلام و اطفا حریق با کارشناسان شرکت بازرسی آستا تماس بگیرید.